Actuele kwesties op het gebied van economie, (verantwoord) beleggen, pensioen en inkomen: iedere week geeft een expert van APG een helder antwoord op de vraag van de week. Deze keer: hoofdeconoom Thijs Knaap over de vraag wat de economische impact is van verdere uitbreiding van de EU.
“Uitbreiding is essentieel voor de Europese Unie.” Dat zei Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, vorige week bij de presentatie van haar plannen om de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne en Moldavië te beginnen. Ook voor Georgië en Bosnië-Herzegovina lonkt het lidmaatschap. Wat is de economische impact van deze verdere uitbreiding?
De EU vormt een succesvol model, waar veel landen lid van willen worden, benadrukt Knaap. “En dat is te begrijpen, want alle nieuwe lidstaten ervaren in de eerste jaren grote economische vooruitgang. Dat gold zowel voor Portugal, Spanje en Griekenland als later voor de Oost-Europese landen.” Ook Nederland is economisch gezien gebaat bij een uitbreiding van de EU. “Veel mensen denken nog dat Nederland vooral bloemen en kaas exporteert, maar tegenwoordig draait handel veel meer om de zogeheten waardeketens. Dat wil zeggen dat wij hier autoruiten maken en die naar Duitsland exporteren, waar ze vervolgens in een Volkswagen worden gezet die uiteindelijk in Italië wordt verkocht.”
Vier vrijheden
Het voordeel daarvan is dat bedrijven heel efficiënt kunnen produceren, aldus Knaap. “Nadat Slowakije bij de EU kwam, verhuisde Volkswagen enorme fabrieken vanuit Duitsland daarnaartoe. Het is namelijk goedkoper een auto in Slowakije in elkaar te zetten dan in Duitsland, en zo’n verhuizing gaat in de EU relatief gemakkelijk. Dat is fijn voor het bedrijf en voor zijn klanten.” Er zit echter ook een nadeel aan, want het Ruhrgebied raakte die autofabrieken kwijt, en daarmee ook de nodige werkgelegenheid. “Als over een aantal jaar Oekraïne lid wordt, bestaat de kans dat bedrijven hun kantoren of fabrieken naar dat land verhuizen. Want hoe groter het economische blok, hoe efficiënter bedrijven kunnen opereren.”
De vier vrijheden van de EU (het vrije verkeer van kapitaal, personen, diensten en goederen) vormen de basis van het economische verhaal van de EU en de eurolanden. Economisch gezien zouden die vrijheden moeten helpen bij het opvangen van schokken, vervolgt Knaap. “Vooral als dat zogeheten asymmetrische schokken zijn, bijvoorbeeld als het slecht gaat in Spanje, maar goed in Nederland. Die schokken kunnen deels worden verzacht door onder meer het vrije verkeer van kapitaal en personen. Als hier de werkloosheid laag is, maar in Spanje hoog, kunnen Spanjaarden naar Nederland komen om hier te werken. Dat mechanisme werkt tot op zekere hoogte binnen de EU: denk bijvoorbeeld aan de (Oost-)Europese arbeidsimmigranten die de laatste jaren hiernaartoe zijn gekomen. In dat andere grote verbond van staten, de VS, is verhuizen voor werk echter nog veel vanzelfsprekender.”