“Oekraïne maakt de inflatiebescherming van beleggingen in grondstoffen extra relevant”

Al sinds anderhalf tot twee jaar laat onze economie stijgende inflatiecijfers zien. Maar de oorlog in Oekraïne heeft die geldontwaarding in een hogere versnelling gezet. Er zijn echter beleggingssoorten die tegenwicht bieden en beleggingen in grondstoffen zijn daar een goed voorbeeld van. Peter Verbaken, Hoofd van APG’s Team Grondstoffen, licht de kenmerken van de commodity markets toe, en hoe een belegger deze kan inzetten als bescherming tegen inflatie. “De prijzen kunnen erg fluctueren, maar de ervaring heeft geleerd dat grondstoffen het goed doen in periodes waarin de inflatie oploopt.”   

Olie, benzine, goud, zilver, aluminium, koper, nikkel. Daar moet je aan denken, als het gaat om de grondstoffen waarin APG voor opdrachtgevers belegt. Maar ook aan agrarische grondstoffen als tarwe, mais, suiker, koffie, cacao en sojabonen. Belangrijk om te benadrukken: APG belegt niet in de grondstoffen zélf, maar in derivaten. Futures in dit geval, contracten om een bepaalde grondstof te kopen of te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs, op een vooraf vastgestelde datum.

In het extreme
Een belangrijke reden waarom grondstoffen als belegging zo geschikt zijn voor pensioenfondsen en hun deelnemers, is dat ze een zekere bescherming (hedge, of risicoafdekking) tegen inflatie bieden.

Verbaken: “Onze economie heeft jarenlang lage inflatiecijfers laten zien, tijdens de hele jaren tien. Anderhalf tot twee jaar geleden kwam daaraan een eind en ontstond er een heel nieuwe dynamiek. Er was dus al sprake van versnelde geldontwaarding, maar het conflict in Oekraïne heeft deze in het extreme getrokken. Voornamelijk doordat de prijzen voor brandstof en energie door het dak zijn gegaan, maar ook graanprijzen zijn geëxplodeerd. Met een vertraging leidt dat vervolgens weer tot hogere diervoerprijzen en daarmee ook tot hogere prijzen voor vlees en eieren. En dat hakt erin, ook bij deelnemers van pensioenfondsen. Dan helpt het als je als fonds ook over beleggingen beschikt waarvan het rendement meegroeit met die inflatie. Door de oorlog in Oekraïne is dat beschermingseffect extra relevant geworden.”   

Enorme investeringen
Grondstofbeleggingen bíeden zo’n rendement, zegt Verbaken. “De ervaring heeft geleerd dat grondstoffen het goed doen in periodes waarin de inflatie oploopt. Binnen die periodes fluctueren de prijzen weliswaar flink, maar de trend is opwaarts. De vraag naar grondstoffen beweegt mee met de economische cycli, terwijl het aanbod vaak niet kan meebewegen omdat de productiecapaciteit niet van de één op de andere dag verhoogd kan worden. De aanlooptijd die nodig is om nieuwe productiecapaciteit te creëren, is bij de meeste grondstoffen erg lang – soms wel vijf tot tien jaar. En in die tijd worden enorme investeringen gedaan. Dat maakt het aanbod relatief star. De gestegen vraag waarmee een hoogconjunctuur gepaard gaat, zal dus al snel prijsstijgingen tot gevolg hebben.”

Een voorbeeld waarbij we dergelijke prijsstijgingen hebben gezien, is de productie van olie. “Begin jaren tien was de markt voor Amerikaanse schalieolie booming. Maar toen de olieprijs lager werd, ging een aantal producenten failliet en werden deze bedrijven veel voorzichtiger met investeringen in productie. De focus kwam te liggen op winstgevendheid in plaats van productiecapaciteitsuitbreiding. Die capaciteit komt niet direct terug. En dan is de productiecapaciteit voor schalieolie nog relatief snel uit te breiden. Conventionele olieproducenten doen daar nog veel langer over. En die zijn voorzichtiger geworden met nieuwe investeringen, in verband met de energietransitie.” 

Verder in de toekomst
Naast de bescherming die grondstofbeleggingen bieden tegen inflatie, is er nog een ander belangrijk kenmerk dat deze beleggingsklasse juist voor een grote belegger van pensioengeld interessant maakt. Grondstofbeleggingen gedragen zich namelijk anders dan andere klassen, zoals aandelen en obligaties. Op die manier brengen ze spreiding aan in de totale beleggingsportefeuille. Verbaken: “Grondstoffen bieden, vergeleken met aandelen en obligaties, rendement op nét andere momenten in de economische cyclus. Op de top van een economische cyclus beginnen aandelen het namelijk al minder te doen. Aandelenkoersen zijn immers gebaseerd op de verwachting bij beleggers van de toekomstige cashflows van ondernemingen. De waarde van een bedrijf en daarmee de prijs van een aandeel, wordt dus bepaald door verder in de toekomst te kijken dan bij grondstoffen het geval is. De markt voor grondstoffen is een spotmarkt, waarin de prijs wordt bepaald op basis van vraag en aanbod op dat moment.”

Wie een concreet idee wil krijgen van dat ‘andere gedrag’ van grondstoffen, hoeft maar een blik op de recente rendementscijfers te werpen. “Onze grondstofbeleggingen hebben vorig jaar 40 procent opgeleverd. En het rendement voor dit jaar staat al op 30 procent. APG heeft een breed gespreide portefeuille. Nu aandelen en obligaties het juist slechter doen, kun je het rendement op grondstofbeleggingen goed gebruiken. Het hoort gewoon in je portefeuille, omdat het risicospreiding biedt en een bepaalde mate van verzekering.”

Recht om te kopen
Is beleggen in een grondstof als olie nog wel te verantwoorden richting de maatschappij, gezien het effect van fossiele brandstoffen op het klimaat? Verbaken: “Dat is inderdaad een terechte vraag, maar je moet je realiseren dat APG niet in die grondstoffen zelf belegt. We kopen geen olie, we kopen het recht om olie te kopen tegen een bepaalde prijs, op een bepaalde datum. Door actief te zijn op de markt voor olie-futures, leveren we geen financiering aan producenten, noch veroorzaken we extra carbon footprint. Als niemand meer actief zou zijn op die derivatenmarkt, zouden producenten hun prijsrisico wat minder makkelijk kunnen afdekken, maar het heeft geen enkel effect op de hoeveelheid geproduceerde olie. Dat is één. Twee: de huidige inflatie wordt in hoge mate veroorzaakt door gestegen olie- en gasprijzen. Als je voor deelnemers van pensioenfondsen rendement wilt maken om die inflatie zo veel mogelijk te compenseren, moet je er dus ook voor zorgen dat een deel van je beleggingen meebeweegt met de olie- en gasprijzen. Als je dat via derivaten doet, is zo’n belegging niet alleen in financiële zin goed verdedigbaar richting deelnemers, je kunt het ook in maatschappelijke zin verantwoorden.”

Metalen dominant
Maar, zegt Verbaken, er dient zich in de toekomst een periode aan waarin een grondstof als olie een steeds kleinere rol gaat spelen in de economie. En dat heeft alles te maken met de energietransitie. “De energietransitie is een proces van tientallen jaren. Maar zodra olie en gas als gevolg van die transitie naar duurzamere energievormen minder aantrekkelijk worden, zul je dat ook in de mix van een grondstoffenportefeuille terugzien. Het aandeel van olie en gas wordt kleiner, terwijl het aandeel van metalen dominanter wordt.”

Waarom juist metalen? Verbaken: “Om die overgang te maken, hebben we veel meer koper, aluminium en kleinere metalen waaronder nikkel nodig – denk aan de infrastructuur die nodig is voor de elektrificatie en aan bijvoorbeeld accu’s. Het zijn voor de energietransitie simpelweg cruciale grondstoffen.”