Om echt iets te kunnen veranderen, moet je macht hebben. Maar wie heeft er eigenlijk de macht? En waar meet je dat aan af? Financiële resultaten vormen nog altijd de belangrijkste graadmeter voor succesvol leiderschap, stellen Annette Mosman en zakenvrouw Marguérite Soeteman-Reijnen vast. Terwijl juist impact hebben belangrijker is dan ooit, willen we een betere – lees: leefbare – wereld achterlaten. “We moeten onze jongens anders gaan opvoeden.”
Gepubliceerd op:
20 juni 2023
Als Topvrouw van het jaar zet Annette zich dit jaar in om de financiële onafhankelijkheid van Nederlandse vrouwen op de kaart te zetten.
Als onderdeel hiervan wandelt zij met een aantal vrouwen die nauw bij dit onderwerp betrokken zijn, om perspectieven uit te wisselen. Deze inzichten neemt Annette mee in het schrijven van het manifest dat in september aan de politiek aangeboden wordt.
Als het om macht gaat, is Nederland op het wereldschaakbord slechts een pionnetje. Daar zijn Annette Mosman en Marguérite Soeteman-Reijnen het roerend over eens. “Áls we al op dat schaakbord staan”, betwijfelt Marguérite zelfs. Is dat nou een nuchtere, realistische inschatting van twee ceo’s die al een aardig tijdje in de top van het Nederlandse bedrijfsleven meedraaien? Of piept hier toch ook weer een typisch vrouwelijk trekje naar boven om jezelf niet buitensporig belangrijk in te schatten? De verschillende manieren waarop mannen en vrouwen naar zichzelf en naar hun rol in de maatschappij kijken, komt in hun gesprek meerdere malen aan de orde. Met als inzet: hoe bereik je meer gelijkwaardigheid in denken en doen, meer diversiteit in bestuurlijke organen en een grotere zelfredzaamheid van vrouwen.
Het zijn onderwerpen waarin gesprekspartner Marguérite Soeteman-Reijnen, tot voor kort bestuursvoorzitter van Aon Holdings, gepokt en gemazeld is. Ze verwierf bekendheid door haar inzet voor gendergelijkheid, diversiteit en inclusie, waarvoor ze zich onder meer als voorzitter van de Raad van Advies van SER Topvrouwen sterk maakte. Ook was ze een van de aanjagers van de Wet Evenwichtige Verdeling M/V, die op 1 januari 2022 van kracht werd. Internationaal is ze actief op het gebied van Gender equality en Women Empowerment.
Succes wordt nog altijd afgemeten aan geld, ziet ze. “Shareholder value heeft een overmatig belang gekregen in onze maatschappij. De vraag is of dat het belang dient van een betere wereld of het belang van een paar mensen. Wij worden allemaal grootgebracht met het kapitalisme. Dat kapitalisme moet opnieuw geformuleerd worden.”
Anders prikkelen
Marguérite: “Harvard Business School maakt lijstjes van de meest succesvolle ceo’s. Natuurlijk zijn ze ook daar meer gaan kijken naar sustainability, maar financiële resultaten zijn hierin een leidende graadmeter voor succes. Niet de impact die je hebt. Ik ben er voorstander van om succes van ceo’s op een andere manier te gaan meten. Uiteraard moeten uitdagingen en ambities geprikkeld worden, maar de huidige prikkels zijn niet in orde.”
Annette: “Dan moeten we om te beginnen onze jongens anders gaan opvoeden. Want dat willen scoren zie je niet alleen bij ceo’s; dat zie ik ook elke week op het sportveld. In onze maatschappij worden jongens gestimuleerd om te winnen. Misschien is dat wel een mooie link naar de rol die vrouwen kunnen vervullen. Of dat nou als individuele ouder is of als vrouwelijke ceo: iedereen kan impact hebben, daar ben ik van overtuigd.”
Marguérite: “De kernvraag voor ons allemaal is: waarom ben je op aarde? Het is raar dat wij gedreven worden door financieel gewin. Dat kun je ‘zorg voor het nageslacht’ noemen, maar wat als dat nageslacht straks wordt overstroomd omdat jij met de impact die je had kunnen hebben niets hebt gedaan? Het is onze rol om de aarde beter achter te laten dan hij nu is.”
Invloed uitoefenen
Annette: “Je moet groot denken: waar zit het probleem? Maar je moet ‘klein’ doen. Als je de wereld beter wilt achterlaten, kun je dat niet aan de politiek of aan die ene leider overlaten. Iedereen moet daaraan meewerken. Mijn positie als Topvrouw van het jaar is voor mij een trigger om iets te bedenken waardoor ik de wereld een beetje kan helpen verbeteren.”
Marguérite: “Als ceo heb jij inderdaad het privilege om impact te kunnen maken. En dan kom je erachter dat je dat niet alleen kunt. Om een beweging in gang te zetten moet je partners zoeken, zowel mannen als vrouwen. Voor het creëren van een sneeuwbaleffect is diversiteit nodig.”
Meer diversiteit
Marguérite: “Er zijn vijf manieren waarop je diversiteit teweeg kunt brengen. Met governance codes, met wetten, via institutionele investeerders, met de vrouwen zelf en als laatste met behulp van rapporten van organisatieadviesbureaus als McKinsey. In Europa hebben we veel wetten voor het realiseren van diversiteit. Die hebben ook echt gewerkt in Italië en in Frankrijk. In de Standard and Poor’s 500 index worden 41 bedrijven geleid door vrouwelijke ceo’s en 459 door mannen. (De S&P index omvat 500 toonaangevende bedrijven die samen circa 80 procent van de markt beheersen. In Europa is minder dan 10 procent van de ceo’s een vrouw, in Nederland 8 procent, red.)
En als je dan kijkt wat diversiteit oplevert – ik wil niet zo denken, maar dat doe je toch – dan zie je dat die 41 vrouwen de mannen met 380 versus 261 procent outperformen.”
Annette: “In termen van rendement. Mijn hypothese is dat als je hun impact zou meten, ze waarschijnlijk nog veel hoger zouden scoren.”
Marguérite: “Maar onze wereld zit helaas zo in elkaar dat alles in geld wordt gemeten. Leiderschap wordt nog steeds gedefinieerd in masculiene termen. Dus: assertief zijn, geld verdienen. Er wordt niet gekeken naar impact of samenwerking.”
Weinig financiële kennis
Marguérite: “Alison Rose, de ceo van de NatWest Group, liet drie jaar geleden in Groot-Brittannië onderzoeken hoe het nou zit met vrouwen en geld. Daarbij keken ze zowel naar meisjes op school als naar vrouwelijke ondernemers, oudere vrouwen met geld et cetera. Toen kwamen ze erachter dat de financiële kennis van vrouwen en de bereidheid om zich die eigen te maken vaak beperkt is. Mede daardoor worden ze afhankelijker van mannen, die dit soort kennis wel meer hebben.”
Annette: “Het is essentieel dat vrouwen zich daarvan bewust worden. Daar begint het mee. Veel fiscale wetten waren er overigens ook op gebaseerd dat vrouwen niet handelingsbekwaam waren. Meer werken moet fiscaal gefaciliteerd worden, dat wordt nu gedemotiveerd. Dus de overheid heeft hierin een rol, ceo’s hebben een rol, vrouwen hebben een rol. We bereiken alleen iets door samen te werken.”
Marguérite: “Daar komt overigens nog iets bij: veel stellen in Nederland hebben een gezamenlijke bankrekening. (79 procent volgens het Nibud, red.) Hoeveel procent van de vrouwen heeft niet eens een eigen bankrekening? Dat moeten we echt eens uitzoeken.”
Rolmodel
Annette: “Wij hebben allebei werkende moeders gehad. Je leert dan dat werken normaal is en dat je ook dan in een warm gezin kunt opgroeien.”
Marguérite: “Wij zijn in super harmonieuze gezinnen opgegroeid. Toch wordt er in Nederland soms nog steeds het beeld geschapen dat de perfecte moeder na schooltijd thee met je drinkt. Hoe achterhaald is dàt? Mijn man was vaker bij de kinderen dan ik, en daardoor werd ik in interviews afgeschilderd als ‘een hardwerkende moeder die voortdurend op reis is’.”
Nurture of nature
Marguérite: “Toch zie ik ook bij mijn eigen dochter en zoon dat verschil in interesse. Ze hebben allebei een Robeco-rekening. Maar mijn dochter laat het geld gewoon staan, terwijl mijn zoon er zelf mee gaat beleggen.”
Annette: “Dat is nature, volgens mij. Ook al heb je dezelfde opvoeding gekregen. Met beleggen heb je immers op korte termijn resultaat. Maar vrouwen hebben een andere drive, die zijn meer gericht op de lange termijn, op duurzaamheid. Daardoor hebben ze minder risicobereidheid. Daarom is diversiteit in de top ook zo goed. We moeten de langetermijnvisie vasthouden om te bereiken wat je wilt: een goede wereld achterlaten. Maar het is raar dat vrouwen dat langetermijnperspectief niet voor zichzelf hebben.”
Zelfredzaamheid stimuleren
Annette: “Ik heb ervoor gekozen om me in te zetten voor meer financiële onafhankelijkheid van vrouwen. Maar eigenlijk moet geld niet de driver zijn. Onafhankelijkheid heeft alles te maken met een mentale verandering. Dat je vanuit zelfvertrouwen de keuzes gaat maken die jij wilt maken. En dat je de impact daarvan op langere termijn overziet.
“Het stimuleren van die zelfredzaamheid komt meer aan op het gezamenlijk aanwenden van onze kracht dan op macht. Want niemand heeft die macht. Er wordt vaak naar APG gekeken met het idee van: jullie werken voor acht pensioenfondsen, beleggen meer dan 500 miljard euro. Als iemand het verschil kan maken, zijn jullie het wel. Natuurlijk doen we daar alles aan, maar wij hebben ook niet de macht om bijvoorbeeld een duurzaam Nederland te bouwen.”
Marguérite: “We nemen vaak dingen als een vaststaand gegeven aan. Maar dat iets gisteren zo was, betekent niet dat het morgen ook zo hoeft te zijn. Als leider moet je daar heel nieuwsgierig naar zijn. Dat zijn we te weinig. Iedereen heeft blinde hoeken, daar moet je naar op zoek gaan. En dat kan alleen maar door de verbinding met anderen aan te gaan.
Zo proberen wij allebei om onze invloedsfeer zo groot mogelijk te maken en andere mensen te inspireren om mee te denken en mee te doen. We willen dat vrouwen geïnformeerd worden, dat ze hun financiële kennis vergroten.
En ik wil dat iedere vrouw weet dat ze alles kan bereiken – als je er maar wel voor gaat. Je moet niet denken dat het zomaar op je afkomt, wij hebben er ook voor moeten knokken. Maar waarom zou een man het wel kunnen en vrouwen niet?”