Politiek steekspel over gas en kernenergie als duurzame energiebronnen

Welke kleur heeft energie? Dat is de vraag nu de Europese Commissie heeft voorgesteld aardgas en kernenergie tijdelijk als duurzaam te bestempelen. Johan Barnard (Head International Public Affairs) en Claudia Kruse (Managing Director Global Responsible Investment & Governance) vertellen over het belang van een taxonomie op wetenschappelijke basis.

Wat is deze taxonomie precies?
“De taxonomie is een instrument van de EU dat omschrijft welke economische activiteiten als duurzaam voor het klimaat kunnen worden aangemerkt en welke niet,” aldus Barnard. “Brussel probeert hiermee greenwashing tegen te gaan. Grote beleggers zoals APG kunnen aan de hand van deze indeling aan hun stakeholders laten zien hoeveel duurzame investeringen ze doen. Het is de uitdrukkelijke bedoeling dat de lijst met duurzame economische activiteiten een wetenschappelijke basis heeft.”

En gas en kernenergie staan nu niet op deze lijst?
Barnard: “Bij het opstellen van de lijst liet de Europese Commissie twee onderwerpen bewust nog even buiten beschouwing: namelijk het opwekken van energie met aardgas en met kernenergie. De vrees bestond dat over deze onderwerpen een politiek steekspel zou ontstaan. Op 31 december 2021 kwam de Commissie toch met een aanvullend voorstel om gas en kernenergie op de groene (duurzame) lijst te zetten, tijdelijk en onder voorwaarden. Op verzoek van de Commissie bogen zich hier twee groepen van experts over: het onafhankelijke Sustainable Finance Platform aan de ene kant en experts afkomstig uit de lidstaten aan de andere kant. Het Sustainable Finance Platform kwam op maandag 24 januari met een negatief advies.”

Wat zijn de argumenten voor en tegen het insluiten van gas en kernenergie?
“Voorstanders van kernenergie, waaronder Frankrijk, willen dat het op de groene lijst komt,” zegt Barnard. “Dit omdat kernenergie nauwelijks tot CO2-uitstoot leidt. Tegenstanders van kernenergie wijzen op natuurschade door het lozen van koelwater, de veiligheidsrisico’s en het probleem van nucleair afval. Het Sustainable Finance platform concludeert dat op basis van het ‘do no significant harm’-principe van de taxonomie kernenergie moet worden uitgesloten van de groene lijst. Het tijdelijk als duurzaam aanmerken van gas is volgens de Commissie nodig om op korte termijn nog CO2-intensievere energiebronnen zoals bruin- of steenkool te kunnen uitfaseren. Voor gas zou dan een minder zware limiet aan CO2-uitstoot gelden dan voor hernieuwbare energiebronnen. Het Sustainable Finance Platform vindt dat er geen reden is om af te wijken van de algemene CO2-grens en wijst erop dat het aanbod van hernieuwbare energie nu al sterk stijgt, zodat er wel degelijk alternatieven beschikbaar komen.”

Wat is het standpunt van APG hierin?
“APG is er een groot voorstander van dat de wetenschap bepaalt welke economische activiteiten bijdragen aan duurzaamheid en welke niet,” stelt Kruse. “Dit standpunt heeft de Pensioenfederatie in december namens de Nederlandse pensioensector toegelicht in een artikel. Voor ons is het belangrijk dat wij een gegronde basis hebben in het gesprek over duurzaamheid met onze stakeholders, met name de deelnemers van de pensioenfondsen. Wij volgen de Pensioenfederatie dan ook in haar oproep aan de Commissie om het wetenschappelijk onderbouwde advies van het Sustainable Finance Platform ter harte te nemen.”

Het Platform stelt ook voor een extra categorie in de taxonomie op te nemen. Hoe staat APG daarin?
Barnard: “Het Platform suggereert inderdaad, net als de Pensioenfederatie eerder deed, een zogenoemde oranje of amber categorie te introduceren. Die zou dan een lijst van economische activiteiten bevatten die niet volledig duurzaam zijn, maar wel een belangrijke rol spelen in de transitie naar duurzame energie. Wij vinden dat een betere oplossing dan het opnemen van gas en kernenergie op de groene lijst, die daarmee verwatert.”

Heeft de uitkomst van de discussie nog gevolgen voor beleggingen van APG?
Kruse: “In het algemeen niet. De discussie gaat over het punt of een economische activiteit waarin wordt belegd als duurzaam kan worden aangemerkt of niet. De taxonomie laat het beleggers vrij om te investeren in economische activiteiten die al dan niet als duurzaam gelden. Bij die keuze hanteren we onze beleggingscriteria en die van onze fondsklanten om te toetsen of een belegging wel duurzaam en verantwoord is en ook financieel voldoende presteert. Het kan lastig worden met de green bonds die de Europese Commissie zelf uitgeeft. Als gas op de groene lijst komt, dan zouden deze groene obligaties ook beleggingen in een fossiele brandstof kunnen omvatten. Dan zou het kunnen dat deze niet meer in het beleggingsbeleid van onze fondsklanten passen.”

Update: 3 februari 2022

Definitief voorstel
Op 2 februari kwam de Europese Commissie met haar definitieve voorstel. Daaruit blijkt dat ze niet tegemoetkomt aan het advies van het Sustainable Finance Platform. De Commissie houdt namelijk vast aan haar wens dat er voor energieopwekking met aardgas een minder zware limiet aan CO2-uitstoot geldt dan voor andere energiebronnen. De kritiek van het Platform dat niet gegarandeerd is dat kernenergie voldoet aan het zogenaamde ‘do no significant harm’-principe legt de Commissie ook naast zich neer. Barnard: “De Commissie gaat zo voorbij aan de wens van veel klimaat-, milieu- en natuurbeschermingsorganisaties, overheden, banken en institutionele investeerders -waaronder APG- dat de afweging of een economische activiteit wel of niet duurzaam is, een wetenschappelijke basis behoeft.”

Gevolgen
Als dit voorstel ongewijzigd in werking treedt, heeft het in ieder geval een belangrijk gevolg voor de rapportage van bedrijven. “Zij moeten daarin vermelden of hun activiteiten met een groen label ook energieopwekking met aardgas of kernenergie omvatten,” aldus Barnard. “Daarmee kunnen beleggers die dat willen hopelijk vermijden onbedoeld in aardgas of kernenenergie te beleggen.”

APG zal het voorstel van de Commissie de komende tijd nader bestuderen en bespreken met haar fondsklanten. Al met al doet het voorstel af aan het voordeel van de taxonomie, stelt Barnard. “Dat was dat je op eenvoudige wijze kunt vaststellen of een economische activiteit groen is of niet. Dat zou nu helaas onnodig ingewikkelder worden als dit voorstel doorgaat.”