De coronacrisis heeft de beleggingsportefeuilles van APG in eerste instantie hard geraakt in maart, maar heeft ook veel kansen met zich meegebracht voor actieve beleggers zoals APG. Peter Branner, Chief Investment Officer van APG Asset Management, blikt terug op een bewogen eerste halfjaar van 2020.
Een achtbaan: zo kun je de eerste periode van 2020 wel noemen voor de beleggers. In 2019 werd een mooi rendement van 17,3 procent geboekt. Na die piek gingen de financiële markten dit voorjaar hard omlaag, om zich in het tweede kwartaal buitengewoon goed te herstellen. Met bij- en tegensturen, vooruitkijken en in scenario’s denken, probeerde Chief Investment Officer Peter Branner de uitdagingen in het belang van pensioenfondsklanten zo goed mogelijk het hoofd te bieden.
De coronacrisis leidde op de aandelenbeurzen tot een dramatische koersval: paniek?
“Wel op de financiële markten, niet bij ons. Als langetermijnbelegger hebben we een keer diep ademgehaald en zijn we vervolgens rustig de uitdagingen aangegaan. Ons antwoord op de crisis was een drietrapsraket. Onze eerste prioriteit was zorgen voor voldoende geld in kas voor de pensioenen en om aan onze andere financiële verplichtingen te voldoen. Elke dag hield ik onze liquiditeitspositie, de niveaus van risicodekking, de VIX (indicator van de volatiliteit van de aandelenmarkten), de olieprijzen en de Amerikaanse dollar nauwgezet in de gaten. Deze cijfers geven een goede indicatie van de marktsituatie. En dat doe ik nog steeds. We zagen flinke bewegingen van de dollarkoers en ondernamen onmiddellijk actie waar dat nodig was. Ook de olieprijs daalde. Begin april ontstond er zelfs een negatieve olieprijs: kopers van vaten olie kregen geld toe door een dramatische terugval in het verbruik. Gelukkig hadden we deze ontwikkeling voorzien en onze termijncontracten op tijd aangepast.”
Wat was deel twee van de raket?
“Als actieve belegger passen we onze portefeuilles steeds op een zinvolle manier aan, ook en juist in een crisis. Als gevolg daarvan hadden we een hogere omzet in onze vermogens- en kredietpools, waar pensioenfondsklanten toegang kregen tot actief portefeuillebeheer bij APG. Tijdens de lockdown werd al snel zichtbaar welke sectoren in de problemen zouden komen, zoals energiebedrijven en reisorganisaties. Daarom hebben we onze posities in bijvoorbeeld cruisemaatschappijen verminderd. Aan de andere kant kochten we juist aandelen in bedrijven die van de crisis profiteerden, zoals doe-het-zelfbedrijven, aanbieders van thuisentertainment, online retailers en vakantieparken. We hebben alle bedrijven in onze beleggingsportefeuilles grondig doorgelicht: worden ze slechts tijdelijk of permanent door de crisis geraakt? En hoe kwetsbaar zijn deze ondernemingen, bijvoorbeeld omdat ze ver weg inkopen? We richten ons nu vooral op bedrijven die even sterk of zelfs sterker uit de crisis zullen komen.”
De crisis biedt dus ook kansen?
“Zeker. Zo hebben we bijvoorbeeld aandelen en kredietinstrumenten gekocht van bedrijven die door de crisis in waarde gedaald zijn, maar waarvan we verwachten dat ze sterk genoeg zijn om te overleven, bijvoorbeeld autofabrikanten. Sommige bedrijven werden zo goedkoop dat we weer aandelen hebben teruggekocht, zoals cruisereders. Zelfs nu deze bedrijven een moeilijke periode tegemoet zien, vonden onze portfoliomanagers de verlaagde prijzen bijzonder aantrekkelijk. In Azië hebben we vooral in IT- en internetbedrijven geïnvesteerd. We hadden ook al tijden een wereldwijde toeleverancier van restaurants op ons verlanglijstje staan. Die aandelen waren steeds te duur, maar door het inzakken van de horeca konden we ze nu ineens wél kopen. Er zijn verschillende voorbeelden te noemen die de voordelen van beleggen op de lange termijn aantonen en die ervoor zorgen dat beslissingen op basis van een vertekende markt voorkomen kunnen worden.”
Waar heb je echt wakker van gelegen?
“Dan kom ik bij de derde trap van de raket: naast aandelen belegt APG in private bedrijven, vastgoed en infrastructuur. Die investeringsbeslissingen hebben een lange aanlooptijd. Je kunt het vergelijken met de tijd die je privé nodig hebt voor grote aankopen als een auto of een huis. Daarover beslis je immers ook niet zomaar. Bovendien wil je het eerst zelf zien: tegen de banden kunnen schoppen, of de kozijnen op houtrot controleren. Alleen is het door de crisis onmogelijk om bedrijven en bouwprojecten zelf te gaan bekijken. De pijplijn van investeringen is nu nog goed gevuld, maar hoe lang duurt het voor deze opdroogt? Dat baart me zorgen. We hebben nieuwe aanvoer nodig om ook in de toekomst rendement te realiseren. Of nieuwe manieren vinden om due diligence te betrachten.
Daarnaast ben ik uiteraard bezorgd om onze mensen. Het is al enige tijd geleden dat veel van hen een normale dag op kantoor konden doorbrengen. Ik besteed veel tijd aan digitale koffiepauzes met oude en nieuwe collega’s om hen te steunen. Ik ben erg trots op de organisatie, we moeten goede moed blijven houden.”
APG is een verantwoord belegger. Hoe uitte zich dat tijdens de crisis?
“Allereerst hebben we voor ruim een half miljard euro aan COVID-19-obligaties gekocht ten behoeve van onze pensioenfondsdeelnemers: dat geld wordt gebruikt voor het steunen van zorginstellingen en mkb-bedrijven die door de crisis in de problemen zijn gekomen. Die obligaties leveren trouwens ook gewoon rendement op. Verder hebben we per bedrijf bekeken of onze steun als aandeelhouder noodzakelijk en gewenst was, bijvoorbeeld met extra kapitaal, of door af te zien van dividendbetaling. We hebben bedrijven ook aangesproken op hun aanpak van de crisis. Zoals Amazon, over de coronabesmettingen in hun magazijnen. We voeren altíjd al een dialoog met bedrijven over de manier waarop ze worden geleid, hun sociale beleid en hoe ze met het milieu omgaan. De crisis heeft dat nog versterkt. Van een verantwoord belegger worden plausibele praktische activiteiten geëist.”
APG belegt het vermogen van pensioenfondsen als ABP en BpfBOUW. Hoe vaak hadden jullie de afgelopen maanden contact?
“Dagelijks wanneer dat nodig was. En daarnaast elke week een call zoals afgesproken. Vóór de crisis was dat ongeveer eens per twee weken of per maand. Als uitvoeringsorganisatie krijgen we een mandaat van de pensioenfondsen: waarin we wel en niet kunnen beleggen, hoeveel risico we kunnen nemen en hoe de verdeling is over de verschillende beleggingscategorieën, zoals aandelen, obligaties en vastgoed. Door koersdalingen en andere marktbewegingen kunnen daarin gemakkelijk fluctuaties ontstaan. Bovendien wil je als belegger tijdens een crisis graag actiever kunnen aan- en verkopen. Dat soort zaken bespreek je samen. Over het algemeen konden we trouwens prima met de mandaten uit de voeten. De grote lijn is duidelijk: we streven met elkaar naar een gebalanceerde portefeuille en beperkte risico’s voor gedegen beleggingsresultaten op de lange termijn.”
Hoe ziet de balans eruit na dit halfjaar?
“Dat verschilt per markt en beleggingscategorie. In de westerse, ontwikkelde markten zien we na de aanvankelijke worsteling een licht herstel, daar zijn we blij mee. Voor onze vastgoedportefeuille was dit geen goed halfjaar: daar blijven de prestaties achter bij de markt. Maar er zijn ook een aantal technische redenen ten aanzien van de benchmark, die we zorgvuldig moeten uitleggen aan klanten. Ik ben minder bezorgd over de prestaties op de lange termijn, maar ook onze cijfers over de afgelopen vijf jaar vereisen precieze communicatie. Verder hebben de opkomende economieën het moeilijk, dat is zorgelijk uit zowel humanitaire als uit beleggingsoverwegingen. China komt trouwens juist sterker uit de crisis: dat land kwam sneller uit de lockdown en maakt bovendien een digitale transformatie door die veel geavanceerder is dan verwacht werd. Dit zal China in de komende jaren enorm helpen.”
Moeten deelnemers zich zorgen maken over de gevolgen van de crisis voor hun pensioen?
“Helaas kunnen we dit jaar waarschijnlijk niet hetzelfde beleggingsresultaat laten zien als in voorgaande jaren. Wel hebben de aandelenmarkten sinds half maart een opmerkelijk herstel en veerkracht getoond, dankzij de sterke liquiditeitssteun van centrale banken en krachtige financiële stimulansen van overheden. Bovendien hanteren wij een langjarige beleggingshorizon, we kunnen lagere rendementen dus uitsmeren in de tijd. Het is begrijpelijk dat deelnemers zich zorgen maken over de gevolgen van de coronacrisis op het toekomstige pensioenstelsel, de koopkracht en het risico op sociale onrust. Veel van deze risico’s zullen langere tijd blijven bestaan. Als langetermijnbelegger kunnen we alleen maar ons best doen om deelnemers te garanderen dat we onze verantwoordelijkheid zeer serieus nemen.”
Hoe kijk je naar de toekomst?
“Pas als het virus weg is of wanneer er een vaccin beschikbaar is, kan de economie weer aantrekken. Als belegger hanteren we daarbij verschillende scenario’s, van gunstig tot worstcase: the Good, the Bad and the Ugly. We proberen ook alvast voorbíj de crisis te kijken. Als mensen bijvoorbeeld vaker blijven thuiswerken, welke gevolgen heeft dat dan voor kantoorruimtes, de drukte op de snelwegen en het spoor? We zien nu al een versnelling van de digitale transformatie en het bewustzijn van duurzaamheid. Die twee megatrends zullen nog meer leidend worden in ons beleggingsbeleid. De coronacrisis heeft de wereld voorgoed veranderd en wij veranderen mee.”