Na een lange dialoog met APG en andere grote beleggers is het zover: Shell gaat concrete klimaatdoelen stellen en maakt de beloning van de top deels afhankelijk van het behalen daarvan. Jags Walia en Terhi Halme over het aanspreken van bedrijven op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
‘Welke bijdrage leveren jullie aan de oplossing voor klimaatverandering?’ Die vraag stelde Jags Walia, senior portfolio manager van APG, op de aandeelhoudersvergadering van olie- en gasconcern Shell in 2016, toen het Akkoord van Parijs net ondertekend was door 174 landen. En het jaar erna wéér. Tussendoor werd intensief met de Shell-top gepraat. Het bedrijf kwam met een doelstelling voor de lange termijn: halvering van de CO2-voetafdruk in 2050. Ambitieuzer dan andere olie- en gasbedrijven, maar het ging APG en andere grote beleggers niet ver genoeg. Ze drongen aan op concrete klimaatdoelen voor de korte- en middellange termijn en een koppeling met de beloning, zodat het bedrijf er ook echt op kan worden afgerekend. Onlangs werd bekend dat Shell naar de institutionele beleggers heeft geluisterd: het bedrijf gaat de gevraagde maatregelen vanaf 2020 invoeren.
Koplopers en achterblijvers
APG gebruikt het belegd vermogen van 482 miljard euro (juli 2018) namens zijn pensioenfondsen - waaronder ABP en bpfBOUW - voor het uitoefenen van invloed op bedrijven om hun verantwoordelijkheid te nemen. Dat wordt engagement genoemd. De ESG-factoren (environmental, social en governance) zijn volledig in het beleggingsbeleid geïntegreerd: naast rendement, risico en kosten wordt er bij nieuwe en bestaande investeringen onder meer gekeken naar gedrag en prestaties op het gebied van milieu en naar de sociaal-maatschappelijke opstelling. APG investeert actief in de koplopers op die gebieden en voert indringende gesprekken met de ‘achterblijvers’. Dat Nederlandse woord wordt zelfs met een zwaar accent door de beleggingsspecialisten in de VS en Hong Kong gebezigd, grinniken Walia en Terhi Halme, senior sustainability specialist.
Is de beslissing van Shell een doorbraak op het gebied van engagement?
Jags Walia: ‘Absoluut. De vragen op de aandeelhoudersvergadering en de gesprekken met het management hebben kennelijk gefungeerd als een wake-up call. Shell heeft als eerste bedrijf in de olie- en gassector ambitieuze doelen gesteld aan de CO2-uitstoot en zet nu een extra stap om die ambities waar te maken. Ze leggen hun eigen standaarden ook op aan hun leveranciers en sectorgenoten. Je ziet dat Total dat beleid inmiddels kopieert. Het kan dus ook andere partijen ertoe brengen om dit voorbeeld te volgen. Zo ontstaat een vliegwiel, dat zien we graag.’
Terhi Halme: ‘We willen als APG graag vooroplopen met een verantwoord beleggingsbeleid, namens onze pensioenfondsen. Bepaalde sectoren zijn uitgesloten, zoals tabaks- en controversiële wapenfabrikanten. Voor alle andere categorieën hanteren we een geïntegreerde benadering: we kijken niet eerst alleen naar rendement en risico en pas achteraf nog eens apart naar de ESG-factoren, als een laagje vernis. Onze beleggingsbeslissingen vormen een combinatie van álle factoren. Door te beleggen in de koplopers en invloed uit te oefenen op de achterblijvers kunnen we het vereiste rendement realiseren voor de deelnemers van onze pensioenfondsen en de risico’s van beleggingen terugbrengen. Shell is daarvan een voorbeeld.’
Luisteren bedrijven wel voldoende naar APG?
Walia: ‘APG heeft 750 miljoen euro belegd in Shell namens onze pensioenfondsen, mijn schoonmoeder 150 euro. Zij kan daarmee geen invloed uitoefenen, wij wel. Dat geldt ook voor de andere bedrijven waarin we beleggen. In de afgelopen twaalf jaar heb ik vier engagementtrajecten bij bedrijven uitgevoerd en uiteindelijk hebben ze allemaal geluisterd. Al duurt dat soms wel even.’
Wat doen jullie als bedrijven niet snel genoeg in beweging komen?
Halme: ‘We hebben gesprekken met diverse personen binnen een bedrijf over verschillende onderwerpen. Dit kunnen zowel financiële als maatschappelijke en milieukwesties zijn. Als het management het niet met je eens is, ga je naar andere wegen zoeken. We kunnen bijvoorbeeld het woord vragen op de aandeelhoudersvergadering, stemmen en samenwerken met andere beleggers om sterker aan te dringen op verandering.’
Zoals destijds bij de olieboringen van Shell in het Noordpoolgebied?
Walia: ‘De gesprekken met het toenmalige management over de risico’s, bijvoorbeeld een olielek, verliepen aanvankelijk niet zoals we hoopten. Toen de huidige ceo Ben van Beurden aantrad, ontstond er wél een constructieve dialoog. Toch kregen we ook toen niet meteen toegang tot de manager die het project op de Noordpool leidde. Om de druk op te voeren, spraken we ons uit op aandeelhoudersvergaderingen en gaven we interviews. Drie dagen later nodigde Shell ons uit om mee te gaan naar de Noordpool. Het was juni, ik stond in mijn T-shirt tussen het ijs.’
Wat waren je indrukken?
Walia: ‘Ik merkte dat de lokale bevolking niet anti-Shell was, maar juist pro-Shell, vanwege de investeringen in de infrastructuur. De stamhoofden hielden zelfs een bidstonde op het boorplatform. Ik was ook onder de indruk van de snelheid waarmee Shell zou kunnen reageren bij een olieramp: in 12 tot 24 uur, terwijl BP dat pas na vier maanden kon bij het olielek in de Golf van Mexico. Toch hield ik zorgen, die ik na mijn terugkeer deelde met het management. Op 24 september 2015, om 07.30 uur ’s morgens, maakte Shell bekend dat het zou stoppen met boren in het Noordpoolgebied.’
Ngo’s zeggen vaak dat APG en andere grote beleggers zich moeten terugtrekken uit bedrijven als Shell om verandering af te dwingen.
Halme: ‘Verkopen is bijna nooit de meest effectieve optie. Wij willen juist positieve verandering bewerkstelligen en daarom stoppen we ook zoveel energie in engagement.’
Walia: ‘Als je je aandelen verkoopt, heb je niets gedaan om de wereld beter te maken. Dan trek je je handen ervan af. Je weet ook niet of de koper van die aandelen zijn stem laat horen. Wij vinden het onze verantwoordelijkheid om dat wel te doen. We moeten geld verdienen voor de deelnemers van onder meer ABP en bpfBOUW, zodat mensen later over een fatsoenlijk pensioen kunnen beschikken. Maar we moeten dat wel op een verantwoorde manier doen, zodat er straks nog een planeet is waarop je met pensioen kúnt gaan.’
Jullie spraken eerder dit jaar ook met Madonna Thunder Hawk, stamoudste van de Lakota Sioux. Zij voert een kruistocht tegen de aanleg van oliepijpleidingen op Indiaans grondgebied.
Walia: ‘Een van de mooiste ontmoetingen tijdens mijn loopbaan. Madonna dacht dat verantwoord beleggen binair is: als je je zorgen maakt over het gedrag van een bedrijf, verkoop je. Blijf je zitten, dan kan het je kennelijk niets schelen. We hebben haar uitgelegd dat er nog een derde weg is: invloed uitoefenen. We delen haar zorgen en hebben ook haar hulp gevraagd: wat zien zij en de lokale gemeenschap terug van de verbeterpunten die wij met het bedrijf achter de oliepijplijn hebben afgesproken? We hebben behoefte aan onafhankelijke bronnen, naast het management en ngo’s. Met die feedback kunnen we weer terug naar het bedrijf.’
Wat is jullie persoonlijke motivatie voor dit werk?Walia: ‘Als je erin slaagt om invloed uit te oefenen, zoals bij Shell, voelt dat heel goed. Ik heb kinderen en als ouder en als mens maak je je zorgen over de toekomst.’
Halme: ‘Mijn kinderen houden op school presentaties over klimaatverandering, dat raakt je. Ik vind het inspirerend om namens onze pensioenfondsen te zoeken naar investeringsmogelijkheden in bedrijven die zich verantwoord opstellen, of om bij te dragen aan positieve verandering. Die persoonlijke betrokkenheid merk je bij álle mensen in ons team.’