Actuele kwesties op het gebied van economie, (verantwoord) beleggen, pensioen en inkomen: iedere week geeft een expert van APG een helder antwoord op de vraag van de week. Deze keer: hoofdeconoom Thijs Knaap over de vraag of de dalende energieprijs helpt om de dreigende recessie te voorkomen.
De gasprijs in Europa is de afgelopen tijd fors gedaald. Was die half december nog 135 euro per megawattuur, woensdag kwam de gasprijs uit onder de 70 euro. Sinds februari 2022 was gas niet zo goedkoop. Uitgaande van het feit dat stijgende energieprijzen een belangrijk onderdeel vormen van de huidige inflatie, is het de vraag in hoeverre de dalende energieprijzen doorwerken in een verlaging van het prijspeil. En – misschien nog wel belangrijker – of de dalende energieprijs de nakende recessie kan voorkomen. Voordat sprake is van een recessie, moet de Nederlandse economie twee opeenvolgende kwartalen van negatieve economische groei hebben gehad. Het derde kwartaal van 2022 kende een kleine krimp, en voor het vierde kwartaal lijkt dat ook zeer waarschijnlijk. Daarmee lijkt een recessie zo goed als onafwendbaar. Dat geldt overigens voor een derde van de wereldeconomie, zo waarschuwde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) recent.
Inflatie
Dat de dalende energieprijs ervoor zorgt dat de inflatie beperkt blijft, staat volgens Knaap buiten kijf. “De vraag is voor hoeveel en of het ook genoeg is. In november was de inflatie in de eurozone 10 procent. Daarvan kwam bijna 4 procent voor rekening van energie. Als de energieprijzen jaar op jaar zouden dalen, dan kun je bijna de helft van de inflatie wegstrepen. Het probleem is alleen dat de inflatie dan nog steeds 5 procent bedraagt.” Dat percentage wordt vooral veroorzaakt door de prijsstijging van voedingsmiddelen (3 procent), en voor de rest door die van diensten en goederen. “Als je kijkt naar de prijsstijgingen van energie en voedsel die we voor 2008 hadden, toen de inflatie nog 2 procent was (het streefpercentage dat de Europese Centrale Bank hanteert, red.), en die optelt bij de huidige inflatie voor diensten en goederen, dan kom je uit op een totaal inflatiecijfer van 4 procent. Dat betekent dat niet alleen energie en voedsel veel duurder zijn geworden, maar ook diensten en goederen. Hoe komt dat? Deels door energie, omdat je bijvoorbeeld gas nodig hebt om tulpen te telen, maar deels ook door lonen. En die zijn moeilijker te beperken dan de energieprijs.” De dalende energieprijs zorgt er kortom voor dat de inflatie wordt beperkt. Toch is de inflatie nog dusdanig hoog dat de Europese Centrale Bank (ECB) nog niet is geneigd te stoppen met haar renteverhogingen.
Met dat verkrappingsbeleid maakt de ECB het leven in de EU duurder. Het lenen van geld door bedrijven en consumenten kost namelijk meer geld bij een hogere rente. Maar de inflatie leidt ook in directe zin tot koopkrachtverlies, legt Knaap uit. “Als je 100 euro meer kwijt bent aan energie, heb je 100 euro minder te besteden in de supermarkt. Als de energieprijs daalt, kan de koopkracht zich deels herstellen. De dynamiek die ontstaat bij een recessie, waarbij consumenten minder uitgeven, bedrijven daardoor in de problemen komen en werknemers moeten ontslaan, waardoor mensen nog minder gaan uitgeven, wordt afgeremd als de energieprijzen dalen. En dat maakt wel verschil voor de zwaarte van de recessie, aangezien de prijsstijgingen het afgelopen jaar fors waren.” Knaap denkt echter dat de dalende energieprijzen niet genoeg zijn om de recessie af te wenden, omdat de energieprijs inmiddels niet meer voldoende van de inflatie verklaart.