Wat zijn de plannen van Harris en Trump op het gebied van pensioenen?

De campagnes voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen lijken over van alles behalve beleid te gaan. Toch hebben beide kandidaten wel degelijk concrete plannen. Een van de thema’s waar je weinig over hoort, is pensioen. We vragen Charles Kalshoven, expert strateeg bij APG, wat op dit gebied de plannen zijn van Donald Trump en Kamala Harris.

Waar Nederland steevast tot de koplopers behoort als het gaat om de beste pensioenstelsels ter wereld, staan de Verenigde Staten doorgaans ergens in de middenmoot. Je moet in Amerika ook niet vreemd opkijken als je een 65-plusser vakken ziet vullen in de supermarkt. Armoede onder ouderen komt er vijf keer zo vaak voor als hier: 23 procent tegenover 4,5 procent.

Hoe is het pensioen in de Verenigde Staten nu geregeld?
“Het pensioenstelsel daar kun je nog het beste omschrijven als een soort lappendeken die niet helemaal dekt. Zo is er Social Security, een soort AOW, grotendeels op omslagbasis. Hierbij dragen de huidige werkenden premie af die direct als Social Security-pensioen wordt uitgekeerd aan de ouderen die daarvoor in aanmerking komen. Het uitgekeerde bedrag is echter vrij mager en voor veel mensen niet hoog genoeg om van rond te komen. Daarnaast kan er pensioen via de werkgever worden opgebouwd, wat we in Nederland de tweede pensioenpijler noemen. Dat pensioen staat in Amerika bekend als 401(k), verwijzend naar een artikel in de Amerikaanse belastingwetgeving. Je kunt dit zien als een beleggingsrekening waarop op fiscaal gunstige wijze premies worden gestort, vaak door de werkgever. De werknemer heeft dan een bepaalde mate van vrijheid waarin de premies kunnen worden belegd. Het is aan de werkgever om 401(k) aan te bieden, het is dus niet verplicht gesteld. Het pensioen voor onderwijzers en ambtenaren wordt op het niveau van de staten geregeld. Vaak gaat het dan om een defined benefit-regeling waarbij de hoogte van de pensioenuitkering tot in zekere mate vaststaat. Verder moet worden opgemerkt dat veel van de Amerikaanse pensioenfondsen in onderdekking zitten. Als je met de veilige rente rekent, zoals we in Nederland doen, dan kom je al snel 1.600 tot 5.000 miljard dollar tekort. Vaak rekenen ze met rendementen van 7 procent of hoger. Dat moeten ze dan natuurlijk wel zien te halen om de pensioenen daadwerkelijk te kunnen betalen. Kort samengevat kun je zeggen dat pensioenen in de Verenigde Staten niet voor iedereen goed zijn geregeld, het vaak te weinig is en er problemen met onderdekking zijn.”

Van de twee kandidaten lijkt Harris de meest concrete beleidsplannen te hebben. Geldt dat ook voor dit thema?
“Ze wil de Social Security, zeg maar de AOW-pensioenuitkering, verhogen en ze is bereid te kijken naar de zogeheten Cost-Of-Living Adjustment (COLA), zodat die beter aansluit op het uitgavenpatroon van ouderen. Dat kan immers afwijken van het algemene inflatiecijfer. Als vooral medicijnen duurder worden, waar voornamelijk ouderen de dupe van zijn, dan kan met zo’n COLA de Social Security extra worden verhoogd. De plannen van Harris leiden wel tot hogere uitgaven. Ze wil dat financieren door de belastingen te verhogen voor mensen met een hoog inkomen. Zo kan bijvoorbeeld de fiscale aftrekbaarheid van pensioenpremies worden verminderd voor de Amerikanen die beleggen in een 401(k)-regeling.”

Trump wil juist de belastingen verlagen. Wat betekent dit voor de pensioenen?

“Waar Harris pleit voor het uitbreiden van Social Security, zegt Trump in ieder geval niet te zullen korten op deze pensioenuitkeringen. En hij wil inderdaad de belastingen verlagen op de pensioenen die mensen krijgen. Maar ook voor hem geldt natuurlijk de vraag hoe hij dat wil gaan betalen. En dat zegt de voormalige vastgoedmagnaat er niet bij. De Social Security loopt deels via het Old-Age & Survivors Insurance Trust Fund, maar dat raakt naar verwachting leeg in 2033. Dat zou betekenen dat vanaf dat moment het systeem puur op omslag – huidige werkenden betalen de huidige pensioenen – is gebaseerd. Dan moeten of de pensioenen omlaag, of de pensioenleeftijd omhoog, of Trump moet toch de belastingen verhogen. Het geld moet immers ergens vandaan komen. Zelf is hij vrij optimistisch: onder zijn leiding zal de Amerikaanse economie dusdanig groeien – en daarmee de belastinginkomsten – dat de Social Security-pensioenen makkelijk kunnen worden betaald.  Dat is nogal een heldhaftige veronderstelling, want daar is heel veel groei voor nodig. Waarschijnlijker is dat de staatsschuld fors oploopt.”

Veel Amerikanen nemen president Biden de hoge inflatie kwalijk, en het speelt ook een belangrijke rol bij de verkiezingen. Hoe verhoudt zich dat tot de pensioenplannen?
“Biden heeft de inflatieschok natuurlijk niet veroorzaakt, maar terugkijkend kun je wel zeggen dat hij het vuurtje onder de inflatie heeft opgestookt door een te ruim begrotingsbeleid. Maar als je in de toekomst minder inflatie wilt, dan is Harris toch een betere keuze dan Trump. De Republikein wil onder meer invoertarieven verhogen, illegale immigranten het land uitzetten en maar beperkt nieuwe immigranten toelaten. Die plannen zullen leiden tot hogere inflatie. Dit betekent dat veel Amerikaanse gepensioneerden minder in hun portemonnee overhouden.”

Meer weten over pensioen in Amerika? Lees dan ‘Ook voor pensioen is de Amerikaan op zichzelf aangewezen’.