Actuele kwesties op het gebied van economie, (verantwoord) beleggen, pensioen en inkomen: iedere week geeft een expert van APG een helder antwoord op de vraag van de week. Deze keer: macro-econoom en expert strateeg Charles Kalshoven over de vraag of een lagere belasting op loon de kringloopeconomie bevordert, zoals de fiscale denktank Ex’tax stelt.
Iedereen zal de noodzaak inzien van een meer circulaire economie, maar hoe is die het beste te bereiken? Ex’tax ziet graag dat daartoe de eerste 20.000 euro aan inkomen wordt vrijgesteld van belasting en sociale premies. Om die belastingverlaging te bekostigen, zal de heffing op het gebruik van natuurlijke hulpbronnen moeten worden verhoogd. Vormt lagere loonbelasting het ei van Columbus voor een groene economie? Waar hogere belastingen zeker groen gedrag kunnen bevorderen, blijken er nog wel wat bezwaren te kleven aan het verlagen van de loonkosten.
Instrument
Om tot een antwoord te komen, haalt Kalshoven de bekende econoom Jan Tinbergen erbij. “Volgens hem kan één economisch instrument maar één doel dienen. Méér banen én minder vervuiling door een verschuiving in de lasten is vrij lastig. In ieder geval als de totale hoeveelheid belastingen gelijk blijft en de inkomensverdeling ook. Een ‘tweesnijdend zwaard’ bestaat niet echt. In dit voorstel verandert de inkomensverdeling: inkomens tot 20.000 euro bruto gaan er netto flink op vooruit, betaald door lastenstijging voor hogere inkomens en heffingen op grondstoffen en vervuiling.”
Als er al banen bijkomen, dan komt dat niet door de vergroening, maar door de andere inkomensverdeling, aldus Kalshoven. “Het kan zijn dat door de hogere netto lonen meer mensen zich aanbieden aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Maar voor werkgevers worden ze niet goedkoper, want die moeten het minimumloon betalen. Het is natuurlijk wel zo dat mensen worden beïnvloed door relatieve prijzen. Bij een hogere belasting op grondstoffen of vervuiling wordt het eerder aantrekkelijk om een product te laten repareren in plaats van een nieuw exemplaar aan te schaffen. Maar de overgang van verbrandingsmotoren naar elektrische voertuigen kost waarschijnlijk werkgelegenheid.”
Op zich is het beprijzen van vervuiling toe te juichen, stelt de econoom. “Je straft zo namelijk gedrag af waar je van af wilt. Dat maakt bijvoorbeeld een belasting op kerosine effectiever dan een vliegtaks per ticket. Je wilt namelijk niet per se het vliegen zelf ontmoedigen, je wilt vies vliegen ontmoedigen. Natuurlijk is schoon vliegen vandaag de dag nog een illusie. Dus in de praktijk ontmoedig je met een kerosinetaks wel degelijk vliegbewegingen. Maar je stimuleert ook de ontwikkeling van zuiniger motoren, alternatieve brandstoffen, et cetera. Uiteraard kun je ook minimumnormen stellen voor het gebruik van biobrandstof, maar er is ook een rol voor heffingen waarvan groene alternatieven zijn vrijgesteld.”