Ook in 2023 zijn de ogen gericht op het vernieuwde pensioenstelsel. Hoe staan we ervoor in aanloop naar die overgang? En welke uitdagingen voor de komende jaren brengt de transitie met zich mee? In het kader van het APG jaarverslag buigen vier mensen – van binnen én buiten APG – zich de komende weken over die vragen. In de eerste aflevering: Peter Gortzak, hoofd Team Beleid bij APG.
Het nieuwe pensioenstelsel blijft een solidair systeem. Dat moet tevreden stellen?
“Natuurlijk ben ik blij dat het mogelijk blijft om samen risico’s te delen. Zo kun je ook in het vernieuwde stelsel stabiele pensioenen realiseren. Dat is een belangrijke wens van gepensioneerden. Ik maak me wel eens zorgen dat iedereen het heel makkelijk over individuele pensioenpotjes heeft. In de uitleg kan het misschien een handig hulpmiddel zijn: je laat zien dat er een bepaald pensioenbedrag voor je is gereserveerd. Maar die woordkeuze kan ook verkeerde verwachtingen scheppen. Als je te veel nadruk legt op het persoonlijke, kan de indruk ontstaan dat het potje ook daadwerkelijk jouw eigendom is. En dat het bijvoorbeeld ook overerfbaar is en je nabestaanden er recht op hebben. En dat is beslist niet het geval. Het pensioen blijft collectief.”
Is het vernieuwde stelsel uiteindelijk niet toch te ingewikkeld geworden?
“Dat moet de praktijk nog uitwijzen. De kritiek op het huidige stelsel is altijd geweest dat het zo ondoorzichtig is, met bestuurders die ergens in een kamer beslissingen nemen die grote invloed hebben op je pensioen. Dus het vernieuwde stelsel moest transparanter worden, met meer inbreng van deelnemers. Dat betekent dat fondsen risicohoudingsonderzoeken onder de deelnemers moeten houden, ook per leeftijdsgroep, en moeten bekijken wat dat voor de beleggingen betekent. Ik vraag me af wat dat precies gaat uithalen. Bij een individu speelt vaak de waan van de dag; als de zon schijnt, neem je misschien meer risico dan op een grijze maandagochtend. Ik heb zelf liever dat er mensen over beslissen die er langer over nadenken, al langer ervaring hebben met beleggingsrisico’s en goed kunnen inschatten wat tot de beste pensioenuitkomst kan leiden voor bepaalde groepen deelnemers.”
Zijn er nog andere mitsen en maren?
“Persoonlijk vind ik het doodzonde dat er nog steeds niets is geregeld voor de zzp'ers – en dat zijn er nu toch wel zo'n 1,2 miljoen. We zijn ooit begonnen aan de bouw van een vernieuwd pensioenstelsel omdat het huidige niet meer aansluit bij de veranderende arbeidsmarkt. Het werk is flexibeler geworden, je blijft niet meer vanzelfsprekend veertig jaar bij dezelfde baas, velen worden zzp'er. En juist daarop geeft het vernieuwdestelsel niet echt antwoord. Wie niet in loondienst is, doet niet mee aan het collectieve pensioenstelsel. De wil is er kennelijk niet. Je ziet dat werkgevers besparen op loonkosten door zzp'ers in te huren: dan hoeven ze de pensioenpremie niet te betalen. Maar die rekening krijgen we nog gepresenteerd. Kijk alleen al naar de zorg: als een zzp'er terugvalt op alleen AOW, kan hij ook niet meebetalen aan de zorg. Die zal moeten aankloppen bij de overheid.”