“Er is niets zo erg als een doelloos mens”

Energiek oud worden. In topsportgemeente Heerenveen begint de revolutie als het gaat om vitaliteit en bewegen voor ouderen. Coaches met ervaring in de topsport zetten hun kennis in voor de start-uporganisatie De Fitte Frisse Fries, die senioren fitter en scherper uit de coronacrisis wil laten komen.

Hoogleraar Neuropsychologie Erik Scherder stak het vuurtje aan. En nu wordt in Sportcentrum Sportstad Heerenveen keihard gewerkt om van de wetenschap daadwerkelijk een succesvolle missie te maken, onder aanvoering van een succesvolle Olympische coach. De 75-jarige Tjalling van den Berg is een fenomeen in de turn- en paardensport. Hij maakte in zijn turnschool in Heerenveen van Epke Zonderland een Olympisch kampioen en raakte nooit betrokken bij de recente schandalen in deze sport.

Tjalling van der Berg is een gedreven coach. En een vertrouwd gezicht in Heerenveen, waar topsporters hem altijd weten te vinden voor advies. Of het nou de voetballers van SC Heerenveen zijn of topschaatsers, Tjalling weet ze te raken. Met ongedwongen trainingen in de turnhal van Olympische allure of een stevige peptalk. De 75-jarige, nog iedere dag in trainingspak, heeft geen grammetje vet aan het gespierde lijf en is het levende bewijs van de theorie van Erik Scherder dat sport ouderen vitaal en scherp houdt. En dat juist nu, in barre coronatijden, sporten van levensbelang is. Zoals Erik Scherder zegt: ”Bij niet bewegen gaat je immuunsysteem snel achteruit. Dat is een reden om hiervoor op de barricades te gaan staan. Want wat we nu allemaal willen is een sterkere weerstand.” 

Pensioen is nieuwe start

Tjalling van den Berg heeft de afgelopen maanden de nodige specialisten om zich heen verzameld op het gebied van voeding, mentale training, slaap en beweging. Samen willen ze aan de slag om van De Fitte Frisse Fries een landelijke campagne te maken. Met pensioen gaan is volgens Tjalling van der Berg geen eindpunt, maar de start van een uitdagend nieuw leven waarin vitaliteit voorop zou moeten staan. Geestelijk en fysiek.

“Gepensioneerden zijn vaak veel meer met de randzaken bezig. Hun brein en lijf worden niet meer geprikkeld. Veel zitten is het nieuwe roken; er gebeurt niks meer. Sociaal praat men alleen over vroeger en doet nauwelijks moeite om weer contacten op te pakken. Zodra het werk wegvalt en ouderen zelf wat moeten bedenken, zijn ze niet meer creatief. Zelfsturing past nauwelijks meer in onze maatschappij.”

Terwijl de onderzoeken van professor Scherder bewezen dat een leven lang bewegen het brein prikkelt. Dat betekent lopen, bewegen, muziek maken, gewoon creatief bezig zijn, een studie oppakken en tussen jonge mensen blijven.

Gewapend met hun kennis uit de topsport gaan Tjalling van der Berg en zijn mensen nu met ouderen aan de slag. “Ik zie dat echt als een missie. In het verleden mocht ik met topsporters als Epke werken en nu probeer ik honderden ouderen per jaar fysiek en geestelijk in topvorm te krijgen. We leren ze weer doelen stellen, energie te krijgen. Soms gaat het om hele eenvoudige dingen. Bijvoorbeeld de trap nemen in plaats van de lift. Of elke dag een vriend bellen of daarmee gaan wandelen. Daar hebben we enorm veel energie ingestopt. We geven ze zo energie, waardoor ze weer een stap vooruit kunnen. Er is niks zo erg als een doelloos mens.”

Wat kan de gepensioneerde Nederlander die vitaal wil blijven leren van topsporters als Epke Zonderland of Sven Kramer?

“Vooral zaken op het mentale vlak. Discipline. Focussen. Verplicht jezelf om vier tot zes weken lang elke dag 5000 stappen op je stappenteller te halen of te gaan fietsen. Als je dat volhoudt, zonder personal coach die jou stuurt, dan is die topsportersdiscipline een geweldig middel om je leven weer in een goed ritme te krijgen.

Sven en Epke kunnen heel goed doelen stellen. ‘Ik wil gezond leven’ of ‘Ik wil Olympisch kampioen worden’. Allebei topsportdoelen. Ook het leren dealen met tegenslagen en moeilijke momenten hoort daarbij. Daar kom je altijd sterker uit.”

Waar gaat het bij de ouderen dan soms mis?

“Ze hebben vaak geen duidelijk doel meer in het leven na hun pensionering. Ze denken dat hun leven ten einde loopt en ze blijven stilzitten. Dat vind ik jammer. Iemand sprak onlangs deze mooie woorden: ‘In Afrika staat grijs voor wijs en hier zeggen we: grijs moet maar op reis’. Alsof we daar gelukkig van worden. Wij propageren voor onze gepensioneerden te veel het Zwitserlevengevoel, terwijl we juist actieve ouderen nodig hebben. Die kunnen nog heel veel waard zijn. Zij laten zien hoe je gezond oud kunt worden, kunnen adviezen geven om met tegenslagen om te gaan, om discipline te krijgen. Het zijn geweldige rolmodellen. Maar hier worden ouderen bijna meewarig aangekeken als ze wat doen. Daar moeten we echt van af.”

Hoe hard werk jij zelf nog als 75-jarige?

“Ik ben bijna dagelijks bezig met dit soort dingen. Ik kies wel bewust de dingen die míj energie geven. Dus ik kan wat makkelijker tegen een bepaald project of een persoon zeggen: ‘Ik ga je helpen’.

Coach ben je 365 dagen. Je hele leven dus. Ik vind dat je, óók als je ouder wordt, elke dag bezig moet zijn met je fysieke, mentale en sociale gezondheid. Dat moet je geen dag meer laten lopen, dat is doodzonde.”

En niet alleen maar denken aan een trektocht met de camper door Europa?

“Nee, absoluut niet. Het is toch heel raar dat mensen naar een weekend of vakantie toeleven en tussendoor is er dan even niks. Alsof ze het alleen door een vakantie een jaar kunnen volhouden. Ik heb al eens gezegd: degene die de woorden vakantie en werk heeft uitgevonden, moet onmiddellijk ontslagen worden. Je moet áltijd proberen de leuke dingen uit een dag te halen. Als je je werk als hobby ziet, ga je het heel anders benaderen. Dan is het geen verplichting meer maar een uitdaging. Bij ouderen gaat het vooral fout in de overgang. Ze verheugen zich op hun pensionering, kunnen twee, drie maanden nog wat doen en daarna raken ze eigenlijk in een isolement. Ze vallen letterlijk en figuurlijk mentaal, fysiek en sociaal stil. Doodzonde. Bovendien leven mensen die positief denken gemiddeld zeven jaar langer dan een negatieveling. Plezier is een geweldige ‘mindset’ om mensen langer te laten leven.”

Heeft corona de kijk op vitaal oud worden ingrijpend veranderd?

“Ja, ik vind van wel. Corona heeft alles uitvergroot. Dat vind ik er wel het mooie aan. Iedereen ziet corona als een probleem, ik zie het als een kans. Corona vergroot uit dat wij van nature een lui volk zijn en dat beweging onze redding wordt. We hebben een enorme klap gemaakt op alle fronten. De gezonde oudere wordt nu ook uitvergroot. Die moet zichzelf gaan redden, in actie komen. Uit dat kamertje ontsnappen, weer tussen de mensen zien te komen en in beweging blijven. Ik denk dat de coronacrisis uiteindelijk het inzicht oplevert dat vitaal leven hier jarenlang is onderschat. Dat heeft misschien zelfs deels voor een aantal mensen meer corona-ellende veroorzaakt.

Dus gaan we aan de slag met slaapcoaches, voedingscoaches, beweegcoaches en ontspanningscoaches. Samen kijken we naar deze uitdaging: wat kunnen wij doen om mensen die niet fit zijn op alle fronten in beweging te krijgen? Dat betekent niet alleen dat ik ze leer wandelen, maar dat er ook andere coaches bij komen: ‘Hoe zit het met je slaap, hoe ga je met stress om, wat eet je, hoe ontspan je je? Heb je een duidelijk doel in je leven? Waar ben je goed in?’ Zo vormen we samen een platform om allerlei doelgroepen er bewust van te maken dat bewegen het medicijn is voor een gezonde toekomst.”

Gezond ouder worden

De Fitte Frisse Fries-beweging grijpt COVID19 aan om sterker te worden. Van Friesland de gezondste provincie van Nederland maken, daar gaan ze voor. Leefstijl bepaalt voor 90 procent de levensverwachting. Daarom gaan de coaches aan de slag met doelen stellen, beweging, samenzijn, ontspanning, voeding en slapen.