"De arbeidsmarkt verdient een ander perspectief"

Annette Mosman wandelt met Dominique Hermans. Zij is Chief Executive van Randstad Northern Europe. Ook zit ze in de raad van bestuur van Amsterdam Economic Board. Een gesprek met haar over de positie van vrouwen, de arbeidsmarkt en het langetermijnperspectief van werkenden. "We hebben het gewoon niet goed verdeeld in Nederland."

In het kort:

• Vrouwen bouwen maandelijks gemiddeld 400 euro minder pensioen op.
• Randstad neemt deel aan projecten om kansenongelijkheid te bestrijden, zoals lokale initiatieven die ervoor zorgen dat kinderopvang beschikbaar en bereikbaar is voor iedereen.
• Pleidooi voor verandering op verschillende niveaus, waardoor de positie van vrouwen verbetert; maatschappelijk, maar ook bij de werkgevers.

Schoenen uit, benen op tafel; Annette en Dominique doen het niet. Al lonkt die gedachte wel even na de wandeling door een deel van het Groene Hart. “Een heerlijke tocht”, zegt Annette tegen Dominique bij aankomst op het terras in Aalsmeer. De Chief Executive van Randstad Northern Europe knikt. “En het waren onderweg goede gesprekken.”

Die conversaties gingen over veel zaken, de rode draad was de financiële onafhankelijkheid van vrouwen. “Vrouwen hebben te weinig handelingsperspectief”, zegt Annette resoluut. Ze doelt op het feit dat vrouwen maandelijks gemiddeld 400 euro minder pensioen opbouwen dan mannen, met als gevolg een pensioenkloof van bijna 40 procent. “En als vrouw is het probleem dat je dit niet meer ingehaald krijgt. Immers, Nederlandse vrouwen werken vaker in deeltijd, en doen gemiddeld per week tien uur minder betaald werk dan mannen.”

Niet goed verdeeld

Dominique is het met Annette eens. “We hebben het gewoon niet goed verdeeld in Nederland”, zegt zij. Daar komt volgens haar nog bij dat als je in Nederland in een kansarm gezin wordt geboren, je daar ook niet zo snel uitkomt. “En vrouwen zijn daarbij het meest kwetsbaar.” Volgens Annette is dat laatste ook het gevolg van het feit dat relatief veel vrouwen in bepaalde sectoren op zzp-basis werken. “Dit zorgt voor meer flexibiliteit en het uurtarief ligt vaak hoger dan als je in loondienst werkt. Om die reden is het dus best een logische stap, maar vrouwen kiezen hiermee ook voor minder zekerheid voor later.”

Dominique: “Als je kijkt naar de zzp-markt van 1,2 miljoen mensen, dan is 65 procent man en 35 procent vrouw. Als je vervolgens dieper inzoomt op de verschillende sectoren, dan zie je dat in de zorg, het onderwijs, de horeca en de schoonmaak grotendeels vrouwen als zzp’er actief zijn. Juist die sectoren hebben ‘kleinere’ banen, die minder goed betalen. Werken als zzp-er brengt het salaris en de uren wat omhoog.”

Lokale initiatieven

Randstad neemt om die reden volgens Dominique deel aan projecten om kansenongelijkheid te bestrijden. “Zo ondersteunen wij lokale initiatieven, die ervoor zorgen dat kinderopvang beschikbaar en bereikbaar is voor iedereen. Daardoor aanvaarden vrouwen sneller een baan; de zorg voor de kinderen is immers geregeld. Hiermee kunnen ze vervolgens het gezinsinkomen verruimen en pensioen opbouwen.”

Een belangrijk aspect, weet Annette. “Op verschillende niveaus moeten er veranderingen worden doorgevoerd die de positie van vrouwen verbeteren; maatschappelijk, maar ook bij de werkgevers. Werkgevers kunnen vrouwen meer flexibiliteit bieden in hun baan, zodat zij niet naar een zzp-bestaan hoeven te switchen. En ja, je hebt als vrouw een keus in Nederland. Maar er is ook zoiets als onzichtbare sociale druk. Aan de keukentafel worden de taken verdeeld, dan is het vaak automatisch zo dat de vrouw voor het kind zorgt.”

Dominique pleit dan ook voor een breder perspectief. “Als je werk nu eens helemaal ontleedt, dan komen daar tal van facetten uit. Met werk verdien je geld, werk heeft een sociale component in zich, werk zorgt voor zelfontplooiing, het is je verzekering voor een inkomen voor later, et cetera. Zo is het echt, en ik zie het van dichtbij.” Ze haalt daarbij haar zus aan. “Zij heeft het syndroom van down en gaat elke dag naar de opvang. Daar doen ze dan ook wat klusjes voor lokale bedrijven. Handwerk, koken voor de hele groep, in een winkel werken, cake bakken; het is zo goed om te zien hoe mijn zus dat als werk bestempelt. En waag het niet om het anders te noemen. Als ze een dag niet gaat, vindt ze dat echt heel jammer. Dat is echt haar ding, haar vrijheid, haar onafhankelijkheid, haar werk.”

Het belang van werken

De wandeling met Annette heeft Dominique aan het denken gezet. “Ik ben mij weer heel bewust van het belang van werk. En van het langetermijnperspectief dat werk mensen biedt.” Maar, weet de topvrouw van Randstad, er is aan de andere kant ook een evolutie gaande. “Neem de generatie Z, die kijkt heel anders naar werk en kiest vaker voor een zzp-bestaan met meer vrijheden en meer loon voor nu.” Volgens Annette lijkt er bij de jonge generaties een soort stigma op werk te rusten. “De generatie Z is een generatie voor wie veertig uur per week werken en iedere dag naar kantoor gaan geen vanzelfsprekendheid meer is.” Daarin schuilt een gevaar, weet zij. “Ik zie een parallel met de financiële positie van vrouwen. Met dien verstande dat vrouwen in loondienst nog wel een klein beetje pensioen opbouwen, terwijl dat voor zzp’ers niet automatisch zo is. Dus als we niet oppassen zitten we straks met generaties zonder een goed inkomen voor later.” Dominique zegt dat Randstad bewustzijn probeert te creëren. “Wij moeten hiermee aan de slag, wij moeten het belang van werk in loondienst meer inzichtelijk maken. Hoe? Bijvoorbeeld via voorlichting.”

Annette prijst die woorden. “Dominique kijkt niet alleen maar naar de korte termijn, naar mensen aannemen voor een bepaalde periode, maar ook echt naar de langere termijn en het perspectief van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt. Heel fijn.” Dominique lacht. “Iedereen heeft de mond vol van een circulaire economie, maar als het om medewerkers gaat, dan gaat dit ineens niet op. Die worden vaak zomaar ‘bij het oud vuil gezet’ of een zzp-bestaan ingeduwd. De arbeidsmarkt verdient echt een ander perspectief.”