Strategie & beleid
Sluiten

Navigeer snel in deze serie:

Sluiten

Deel deze serie:

Strategie & beleid

Waarom beleggen we? Wat levert dat op? Voor wie doen we het? En wat willen we over een aantal jaar bereikt hebben? Daar vertellen we graag meer over.  

Thema
Lange termijn beleggen
Collectie inhoud
25 Publicaties

Navigeer snel in deze serie:

Lopen Nederlandse pensioenfondsen hetzelfde risico als de Britse fondsen?

Gepubliceerd op: 17 oktober 2022

Actuele kwesties op het gebied van economie, (verantwoord) beleggen, pensioen en inkomen: iedere week geeft een expert van APG een helder antwoord op de vraag van de week. Deze keer: Head of Treasury & Trading Jan Mark van Mill, over de recente problemen bij pensioenfondsen in het Verenigd Koninkrijk als gevolg van de sterk oplopende rente – en de kans dat de Nederlandse pensioensector in eenzelfde scenario terechtkomt.


Voor de aanleiding van de penibele situatie van Britse pensioenfondsen moeten we terug naar 23 september 2022. Op die vrijdag maakte de regering-Truss in het Verenigd Koninkrijk haar begrotingsplannen bekend. Net als andere Europese landen reserveerde de Britse regering daarin flink wat geld om burgers te compenseren voor de fors gestegen gasprijzen. Premier Liz Truss wilde echter óók forse belastingverlagingen doorvoeren. Aangezien er geen geld is voor beide zou het VK het tekort moeten lenen, in dit geval bij buitenlandse beleggers. En daar reageerden financiële markten behoorlijk afwijzend op.


‘Margin call’

Van Mill: “De financiële markten zagen die ongekende belastingverlagingen niet zitten, waardoor de rente omhoog schoot. En dat was het punt waarop de problemen voor pensioenfondsen in het VK ontstonden. Deze fondsen dekken een groot deel van hun renterisico namelijk af via swaps, oftewel renteruilcontracten. Wanneer de rente snel stijgt, moet een pensioenfonds onderpand storten bij de partij waarmee ze het renteruilcontract hebben afgesloten. In dat geval is er sprake van een zogeheten margin call.  In het VK was die rentebeweging zó groot en heftig, dat pensioenfondsen niet genoeg geld in huis hadden om op tijd aan die verplichtingen te voldoen.”


Om aan dat geld te komen, verkochten deze fondsen massaal Britse staatsobligaties, waardoor de rente nog meer omhoog werd gestuwd. Daardoor moesten ze nóg meer onderpand storten, weer nieuwe bezittingen verkopen en zo ontstond er een vicieuze cirkel. Om die te doorbreken en financiële markten tot rust te brengen, kocht de Britse centrale bank noodgedwongen grootschalig staatsobligaties op. Hoe groot is de kans dat zo’n scenario zich bij Nederlandse pensioenfondsen voltrekt?

Je kunt wel een heel mooi huis hebben met veel overwaarde, maar je kunt er geen auto van kopen

Rijk genoeg
Van Mill: “Ook Nederlandse pensioenfondsen dekken hun renterisico af via swaps en ook zij moeten onderpand storten. Maar grosso modo is die rentebeweging bij ons – in het eurogebied –  gelukkig niet zo groot en heftig geweest als in het VK. De vraag is dan ook: wat is er bij de Britse fondsen precies fout gegaan, waardoor dit kon gebeuren? Hun solvabiliteit is niet het probleem; ze zijn rijk genoeg om dat onderpand te kunnen betalen. Maar ze hebben geen onbeperkte toegang tot liquiditeit. Je kunt wel een heel mooi huis met veel overwaarde hebben, maar je kunt er geen auto van kopen. Het probleem is dus een mismatch tussen solvabiliteit en liquiditeit. Wat waarschijnlijk een rol heeft gespeeld in het VK, is dat pensioenfondsen niet op tijd de beschikking hadden over het juiste onderpand om aan die margin calls te kunnen voldoen.”


Ook het geconsolideerde karakter van de Nederlandse pensioenfondssector maakt een scenario zoals in het VK – waar sprake is van heel veel kleine fondsen – minder waarschijnlijk, zegt Van Mill.


“Nederlandse pensioenfondsen, die gemiddeld groter zijn dan Britse fondsen, dekken doorgaans een kleiner deel van het renterisico af, waardoor ze minder kwetsbaar zijn voor een forse rentestijging in korte tijd. Bovendien beleggen grote fondsen relatief weinig via externe managers, waardoor ze sneller bezittingen kunnen verkopen om aan eventuele onderpandverplichtingen te kunnen voldoen.”


Stresstest

APG heeft voor de pensioenfondsen waarvoor het werkt, in ieder geval geen obligaties hoeven verkopen om aan onderpandverplichtingen te voldoen. Maar het neemt wel maatregelen om de kans op een dergelijk gebrek aan liquiditeit zoveel mogelijk uit te sluiten.


Van Mill: “Minimaal één keer per maand voeren we stresstesten uit, waarin we bekijken of we bij bepaalde rentescenario’s voldoende onderpand kunnen genereren om aan onze liquiditeitsverplichtingen te voldoen. Wat in het VK gebeurde is weer een nieuw scenario, daarom passen we de stresstesten hierop aan.”


Dat Nederlandse pensioenfondsen in zo’n scenario terechtkomen is dus minder waarschijnlijk dan in het VK, maar zeker niet onmogelijk?


Extreme omstandigheden

“Inderdaad. En om de kans dat het toch gebeurt te verkleinen, wijzen we de Europese Centrale Bank al tien jaar op de mogelijkheid van de omstandigheden zoals we die nu in Engeland hebben gezien. Pensioenfondsen die snel liquide middelen nodig hebben om onderpand te kunnen storten, kunnen daarvoor nu bij banken terecht, op de zogeheten repomarkt. Tegen een bepaald rentetarief lenen ze dan cash, met obligaties als onderpand. Maar pensioenfondsen hebben geen 100 procent garantie dat deze markt onder alle omstandigheden – ook de extreme – functioneert. Ze blijven afhankelijk van de bereidheid van banken om obligaties als onderpand te accepteren. We zouden daarom graag zien dat de ECB zich, net als de Amerikaanse Fed en de Bank of Canada, inzet om de betrouwbaarheid van repomarkten te waarborgen.”

Volgende publicatie:
‘De invoering van het nieuwe pensioenstelsel is een enorme uitdaging’

‘De invoering van het nieuwe pensioenstelsel is een enorme uitdaging’

Gepubliceerd op: 10 oktober 2022

Wie zíjn die mensen die er bewust voor kiezen in de pensioensector te gaan werken? Wat doen ze daar de hele dag voor jouw pensioen? En wat vinden ze leuk aan hun werk? We nemen je mee achter de schermen. Linda Kleeven (45) is Business & Information Consultant. “Het leuke is: ik denk zowel mee in de besluitvormingsfase als bij de daadwerkelijke uitvoering.”

 

Wat doet een Business & Information Consultant precies?

“Ik begeef me op het snijvlak van IT en pensioenen. Zowel intern als vanuit wet- en regelgeving en pensioenreglementen verandert er in deze sector continu een heleboel. En ik kijk dan vooral naar de impact van die veranderingen op de pensioenregelingen waar mensen recht op hebben.”

 

Over veranderingen gesproken: er staat nogal wat te gebeuren op pensioengebied.

“Ja, met de Wet toekomst pensioenen staat er een megawijziging op stapel waar alle uitvoerders mee bezig zijn. Het leuke is dat ik aan twee kanten mag meewerken. In de besluitvormingsfase denk ik mee over mogelijke scenario’s en oplossingsrichtingen. Wat betekenen die nu precies voor welke groepen mensen en wat is de impact ervan op uitvoerbaarheid en systemen? En als een besluit eenmaal is genomen, moet het ook nog gerealiseerd worden. Dat is het andere deel van mijn werk: nieuwe regelingen verder uitwerken en ervoor zorgen dat processen en systemen erop aangepast worden. Die combinatie vind ik een van de leukste dingen van het werk.”

 

Hoe ziet een gemiddelde werkdag eruit voor jou?

“Dat is iedere dag anders en dat is precies wat het zo leuk maakt. Elke verandering is een gezamenlijk proces. Voor het uitwerken van nieuwe regelingen overleg ik bijvoorbeeld met juristen, actuarissen, accountmanagers en communicatie-adviseurs. Vervolgens zorg ik er samen met informatieanalisten, systeemontwikkelaars en projectmanagers voor dat zo’n regeling gerealiseerd wordt. Ik werk graag in teamverband naar concrete resultaten. Binnen APG kan dat heel goed. Er zijn ook dagen dat ik alleen maar bezig ben met berekeningen, puzzelen, oplossingen bedenken en analyseren. Daar kan ik mijn nerdy kant in kwijt; ook heerlijk op z’n tijd.”

 

Hoelang werk je al bij APG?

“22 jaar. Als ik het hardop zeg, denk ik: zolang al? Maar ik heb me hier altijd op een natuurlijke manier kunnen doorontwikkelen. Omdat het zo’n groot bedrijf is, kun je intern veel verschillende dingen doen. Er kwam altijd weer iets nieuws op mijn pad, waardoor het uitdagend bleef. Met leuk werk en leuke collega’s vliegt de tijd.”

 

Hoe ben je in de pensioenwereld beland? Wat is je achtergrond?

“Ik heb heao bedrijfseconomie gedaan. Na mijn afstuderen kon ik meteen terecht bij pensioenfonds ABP, waar ik stage had gelopen. APG bestond toen nog niet als zelfstandige uitvoeringsorganisatie. In die tijd was je blij als je werk kon vinden en bij zo’n grote organisatie zag ik veel mogelijkheden. Pensioenen vond ik ook wel iets moois hebben. Ik ben begonnen op de afdeling nabestaandenpensioenen, waarbij ik veel direct contact had met deelnemers. Een mooie tijd, omdat ik mensen kon helpen in een moeilijke fase van hun leven. Je bent dan gelijk gemotiveerd om je werk echt goed te doen. Van daaruit ben ik me steeds verder gaan ontwikkelen, van pensioenuitvoering naar testen van pensioenmaterie en systemen naar het beschrijven van rekenregels. Het was ook altijd mogelijk allerlei opleidingen en cursussen te volgen. Toen APG werd opgericht en we ook de pensioenen voor PWRI en daarna bpfBOUW gingen beheren, moest dat allemaal worden doorgevoerd in de systemen. Dat waren mooie verandertrajecten om te doen. Nu de nieuwe pensioenregeling eraan zit te komen en er een heleboel in één keer verandert, komt al die ervaring goed van pas.”

 

Hoe reageren mensen als je vertelt wat voor werk je doet?

“Dat verschilt, maar een heleboel mensen zie ik denken: euh, leuk… maar niet heus.”

 

Wat vind jij zo leuk aan je werk?

“Dat het enorm divers is. De afdeling Business Improvement & Change, waar ik nu werk, houdt zich bezig met veranderingen. We zijn hier dus per definitie altijd weer met iets anders bezig. De ene keer is het een verandering vanuit wet- en regelgeving die geldt voor alle fondsen, de andere keer gaat het om een interne verbetering of een fondsspecifieke wijziging die je dan goed aan de doelgroep moet communiceren. Ik kan me voorstellen dat het voor buitenstaanders een saai werkveld lijkt, maar het is verrassend dynamisch.”

 

Wat motiveert je?

“Voor mij is het belangrijk om ergens aan te werken waar ik achter sta. Een bepaalde inkomenszekerheid als je arbeidsongeschikt wordt, ouder wordt of voor je nabestaanden als je komt te overlijden, is een groot goed. Ik vind de collectiviteit en solidariteit binnen ons pensioenstelsel belangrijk en denk dat het samen delen van risico’s belangrijk is. Ik hoop dat dit overeind blijft, ook in de toekomst; dat gaat me wel aan het hart.” 

 

Welke eigenschappen maken jou geschikt voor deze baan?

“Het helpt dat ik feeling heb voor het maken van analyses en berekeningen. Maar het belangrijkste is denk ik dat ik me goed in mensen kan verplaatsen en daardoor goed verbinding kan leggen tussen verschillende typen medewerkers. Actuarissen, juristen en accountmanagers hebben een heel andere belevingswereld dan systeemontwikkelaars en projectmanagers. Op mijn afdeling zitten we daar een beetje tussenin en proberen we ervoor te zorgen dat ze elkaar begrijpen en niet langs elkaar heen praten.”

 Wat doe je in je vrije tijd?

“Als ik niet aan het werk ben, zit ik vaak op de fiets. Meestal op de racefiets, maar voor de winter heb ik een soort mountainbike. Dat is mijn grootste hobby en uitlaatklep. Bij kantoorwerk zit je veel én zit je veel in je hoofd. De buitenlucht en fysieke inspanning zorgen voor wat balans. Ik moet ook wel bewegen omdat ik erg van lekker eten houd. Ik ga vaak op vakantie naar de Dolomieten of de Oostenrijkse bergpassen, hartstikke mooi daar. Geloof me: als je zo’n berg op zwoegt, denk je even niet meer aan pensioenen.”

 

Wat merken pensioendeelnemers van jouw werk?

“Uiteindelijk zorg ik er mede voor, meer indirect dan direct, dat ze krijgen waar ze recht op hebben, op tijd hun pensioen kunnen aanvragen en daarin goed begeleid worden.”

 

Waar liggen de komende tijd de uitdagingen voor jou?

“Met de nieuwe pensioenwet verandert er veel tegelijk. De wet zou moeten ingaan per 1 januari 2023, en vervolgens hebben we tot 2027 om over te gaan naar een nieuwe pensioenregeling, Voor APG betekent dit ook de overgang naar een nieuwe polis en kapitaaladministratie, voor al onze fondsen. Sommige dingen weten we al zeker en daarvan kunnen we bepalen wat de impact is en wat we moeten doen. Maar een heleboel dingen zijn nog onzeker. Daarbij moeten we werken met scenario’s en hypotheses. Wat verwachten we, en wat als zus of zo gebeurt? Daar werken we alvast mee, in de wetenschap dat het straks in de definitieve versie misschien toch heel anders moet. Alles wat je nu al kúnt doen, moet je ook doen, anders is zo’n deadline sowieso niet haalbaar. Bovendien moeten wij pensioendeelnemers ook ruim van tevoren kunnen inlichten over wat de wijzigingen voor hen betekenen. Tegen iemand die op 1 januari met pensioen gaat, kun je niet zeggen: we vertellen je dan wel welke keuzes je hebt en dit is dan het bedrag dat je krijgt. Een systeemwijziging zoals deze heeft nog nooit eerder plaatsgevonden. Daar krijg ik het wel warm van – ook op een goede manier. Het is een enorme uitdaging, die hopelijk geen nachtmerrie wordt.”

Volgende publicatie:
“We zeggen altijd: compliance is eigenlijk van iedereen”

“We zeggen altijd: compliance is eigenlijk van iedereen”

Gepubliceerd op: 5 september 2022

Wie zíjn die mensen die er bewust voor kiezen in de pensioensector te gaan werken? Wat doen ze daar de hele dag voor jouw pensioen? En wat vinden ze leuk aan hun werk? We nemen je mee achter de schermen.

Sara van den Bleeken (35) is Senior Compliance Officer. “Wij bevorderen dat alles wat we bij APG doen voldoet aan wet- en regelgeving en in het belang is van onze klanten en de pensioendeelnemers.”

 

Wat doet een compliance officer?

“Ik houd me, samen met mijn team, bezig met integriteit binnen de organisatie in de breedste zin van het woord. Dan moet je denken aan toezicht op het naleven van wet- en regelgeving en de interpretatie daarvan, maar ook het professioneel en integer handelen van medewerkers an sich. We adviseren bijvoorbeeld over het tegengaan van belangenverstrengeling, en als we diensten uitbesteden, verzekeren we ons ervan dat de organisaties waarmee we zakendoen zich niet schuldig maken aan criminele activiteiten zoals witwassen. Daarnaast doen we risicoanalyses en risicomanagement. Het komt er kort gezegd op neer dat wij bevorderen dat alles wat we bij APG doen voldoet aan wet- en regelgeving en in het belang is van onze klanten en de pensioendeelnemers. Maar uiteindelijk doen we het samen. We zeggen altijd: compliance is niet alleen van de compliance-afdeling, maar eigenlijk van iedereen. Ja, wij dragen eraan bij, maar iedereen die bij APG werkt heeft een belangrijke rol bij het in stand houden van de goede reputatie en het vertrouwen in APG.”

 

Hoe ziet een gemiddelde werkdag eruit voor jou?

“We hebben binnen het team verschillende aandachtsgebieden. Ik houd me bijvoorbeeld iets minder bezig met medewerkersintegriteit, maar richt me vooral op de integriteit gerelateerd aan producten en diensten we als APG zijnde uitvoeren. Op dit moment ben ik met name druk met van alles rondom de aanstaande pensioentransitie. Mijn werkdagen bestaan veelal uit overleg met collega’s over zaken die spelen, dingen die we aan het ontwikkelen zijn of zaken die mogelijk niet goed zijn gegaan.”

 

Hoe ben je bij APG terechtgekomen?

“Voordat ik in februari bij APG aan de slag ging, werkte ik ruim acht jaar als toezichthouder bij AFM, de Autoriteit Financiële Markten. Dat is als het ware het laatste station qua gedragstoezicht op de financiële markten. Ontzettend interessant, maar ik wilde graag nog net een stap daarvoor zitten. Niet pas handelen nadat dingen geïmplementeerd zijn, maar al eerder kunnen sturen en ingrijpen. Daarom heb ik de overstap gemaakt naar APG. Want op de afdeling compliance is dat precies wat we doen. Door het advies dat wij geven, kunnen we echt impact hebben op wat er gebeurt.”

 

Is je werk niet saai?

“Nee, ontzettend leuk juist. Wat me vooral aanspreekt is de diversiteit ervan. Je bent niet verantwoordelijk voor één specifiek aandachtsgebied, maar denkt en werkt mee in de breedte van de organisatie. Heel uitdagend en interessant.”

 

Wat maakt het zo interessant?

“De pensioenwereld is volop in beweging. De sector staat aan de vooravond van een grote transitie. Dat brengt veel uitdagingen met zich mee waar we ons met het hele team nu en de komende jaren op richten. Ook het vak van compliance officer blijft zich continu ontwikkelen. Mensen denken soms dat je in deze rol alleen maar vinkjes zet bij wet- en regelgeving, maar het is veel breder, alleen al door nieuwe technologieën en mogelijkheden. Binnen compliance bereiden we ons steeds meer voor op een digitale toekomst waar data-analyses en real-time monitoring onderdeel van zijn. Maar ook de maatschappelijke context wijzigt. Dat vraagt om een ander perspectief. Je moet ook constant zelf blijven nadenken of wat we doen wel het goede is. Wat tien jaar geleden als integer werd gezien, vinden we nu misschien echt niet meer kunnen. Juist deze dynamische omgeving maakt het werk interessant. Zowel de pensioenwereld als het vak compliance is in ontwikkeling en nog lang niet uitgekristalliseerd.”

Wat vertel je op feestjes over je werk?

“Dan vertel ik vooral hoe leuk ik het vind om bij de grootste pensioenuitvoerder van Nederland te werken en te mogen bijdragen aan een goed pensioen voor Nederlanders. Ik denk dat mensen niet altijd begrijpen wat ik precies doe, maar ze vinden het meestal wel interessant als ze horen wat er allemaal speelt en hoe groot de belangen zijn. Dat spreekt wel tot de verbeelding.” 

 

Wat doe je in je vrije tijd?

“Ik vind het fijn om buiten te zijn. Ik woon in de buurt van het strand en ga daar vaak heen met mijn dochtertje van 2,5. Ook ga ik regelmatig lekker fietsen en sinds kort ben ik ook steeds vaker op het water te vinden. Ik houd er vooral van om mensen om me heen te hebben. Heerlijk drankjes doen met vrienden, lekker eten en koken.”

 

Welke eigenschappen maken jou geschikt voor deze baan?

“Ik ben kritisch en nieuwsgierig, dat zijn wel eigenschappen die van pas komen in dit werk. Ik wil altijd weten hoe iets precies zit en mijn voelsprieten uitzetten om alles te horen en te zien. In dit vak moet je ook analytisch kunnen denken en initiatief durven nemen. Om je werk goed te kunnen doen, is het daarnaast belangrijk dat je goed kunt communiceren. Want wat je hebt gezien, moet je ook kunnen overbrengen, op een overtuigende, verbindende manier. Voor zover dat karaktereigenschappen zijn, bezit ik die denk ik wel.”

 

Wat geeft je voldoening in je werk?

“Het geeft me voldoening als ik het idee heb dat ik echt iets heb kunnen betekenen, op enige manier het verschil heb kunnen maken. Pensioen staat  bij veel mensen niet direct op het netvlies, terwijl bijna iedereen het opbouwt. Als het niet in orde is, duurt het heel lang voordat je daarachter komt. Daarom is het des te belangrijker dat alle partijen in de sector hun werk goed doen. Ik vind het mooi om eraan bij te dragen dat ouderen een goed pensioen hebben. Dat is uiteindelijk ook goed voor Nederland. Die maatschappelijke component is een van de redenen dat dit werk me zo trekt. Vanwege de grootte van APG doet het er echt toe wat we hier doen.”

 

Wat merken pensioendeelnemers van jouw werk?

“Als wij ons werk goed doen, kunnen pensioendeelnemers erop vertrouwen dat hun pensioen goed is en dat er in hun belang wordt gehandeld. Als de wereld perfect was, zou mijn werk overbodig zijn. Maar menselijk gedrag is niet altijd perfect. Iedereen kan weleens iets over het hoofd zien. Als compliance officers proberen we het zijlicht te zijn, om tot het best mogelijke eindresultaat te komen. Dat is heel belangrijk, want als we niet compliant zijn kan dat leiden tot reputatieschade en verlies van klanten of schade voor hun pensioendeelnemers. Wat we doen, doen we voor hen.”

Volgende publicatie:
We gaan nog selectiever kijken naar de bedrijven waarin we beleggen

"We gaan nog selectiever kijken naar de bedrijven waarin we beleggen"

Gepubliceerd op: 31 maart 2022

Ondanks de aanhoudende coronacrisis was 2021 een jaar met uitstekend beleggingsrendementen. "Goed voor onze fondsen, goed voor de deelnemer", aldus Ronald Wuijster, lid RvB van APG en verantwoordelijk voor Vermogensbeheer. En hoe kijkt de topman naar 2022? "Beleggen is altijd onzeker. Het is gewoon een kwestie van je professionele rust bewaren."

 

Terugkijkend op 2021 zegt Ronald Wuijster: "Het was best een gek jaar. Althans in de context van corona. Qua beleggingen kunnen we terugzien op een heel goed jaar, met uitstekende rendementen. Zowel absoluut als relatief. Met het absoluut rendement betaal je natuurlijk vooral de pensioenen. Tachtig procent van het pensioen wordt immers gerealiseerd door het rendement dat we behalen. Maar we hebben ook extra waarde kunnen toevoegen door de goede relatieve rendementen. Bovendien hebben we een aantal echt mooie beleggingen kunnen doen, zoals de grote investering namens ABP in de versnelde uitrol van glasvezel.”

Kwamen die goede resultaten niet als een verrassing tegen de achtergrond van de voortdurende coronapandemie?

“Het jaar daarvoor was er even de vrees: heeft corona een hele zware impact op de economie en de bedrijven waarin we beleggen? In 2020 hebben we kunnen zien dat die impact heel erg meeviel, zo niet afwezig was. Er werden sectoren geraakt die onder de beleggingshorizon bleven, zoals het mkb, de wat kleinere bedrijven. En verder werden een aantal specifieke sectoren geraakt, zoals de entertainmentindustrie en het toerisme. Maar een groter aantal sectoren zoals tech, dienstverlening, luxe consumentengoederen en de bouwsector profiteerden er juist van. Omdat mensen naar een andere manier van werken overgingen, omdat bestedingspatronen veranderden. Het geld moest ergens naar toe. Mensen konden immers niet naar festivals of op vakantie."

Volgens Wuijster floreerden de beleggingsmarkten door zowel monetaire als fiscale maatregelen. "Monetair zaten we al in een omgeving met hele lage rentes en steunaankopen door centrale banken, die zijn langer gecontinueerd door COVID-19 omdat de centrale banken niet wilden dat de economie zou wegzakken. En dat zagen we terug in de beleggingen. Er zijn broodnodige steunoperaties geweest, maar sommige waren wat ongericht. De Amerikaanse overheid heeft bijvoorbeeld meer dan 3.000 dollar aan vrijwel alle burgers overgemaakt. Veel mensen hadden dat geld nodig, maar er waren ook genoeg die dachten, hé: dat ga ik beleggen. Zowel monetair als fiscaal gedreven, bleek er dus meer steun voor beleggingsmarkten. En dat is een belangrijke drijfveer voor goede beleggingsresultaten.”

Inmiddels schieten de inflatiecijfers omhoog. Welk effect heeft dat op de rendementen?

“Dat hangt ervan af. Voor een aantal beleggingscategorieen is inflatie niet zo slecht. Aandelen, grondstoffen hebben elementen in zich die bescherming bieden tegen inflatie. Maar het raakt natuurlijk wel de economie. De grote vraag is, komen we wel of niet in een recessie. Daar zijn de meningen over verdeeld, bijna fifty-fifty zou je kunnen zeggen. De logica is: de koopkracht daalt, de wereld is iets minder globaal dan daarvoor. Dat komt mede door de oorlog in Oekraïne uiteraard en door corona, ook dat stimuleert een wereldwijde economie niet. Het algemene beeld is dat het herstel na COVID-19 een beetje aan het wegebben is. Mensen gaan er nog even van genieten. Maar daarna zal het wegzakken, zo verwachten sommige economen. Dat zou kunnen, ik denk dat het een dubbeltje op zijn kant is.”

Wat betekent die onzekerheid voor de beleggingen?

“Beleggen is altijd onzeker. Ik zou bijna zeggen: het is business as usual. We hebben een goed gediversifieerde, breed gespreide portefeuille. Sommige beleggingen profiteren, andere lijden daaronder, maar per saldo probeer je redelijke rendementen te halen. Tot nu toe lukt dat aardig. Het is wel minder dan vorig jaar uiteraard. In absolute bedragen hebben we best wat verloren. Maar als je kijkt in percentages valt het erg mee. Dat gaat soms om grote bedragen, maar gezien de gebeurtenissen is het niet zo schokkend. Kortom: professionele rust bewaren, je vak blijven uitoefenen. Wat zijn de dingen die kunnen veranderen na deze ontwikkelingen en kunnen we daarop inspelen. Dus je positioneert je misschien dus ook al deels op de toekomst.”

Hoe dan? Kun je voorbeelden noemen?

“In algemene zin: je kijkt in de huidige context naar de wereldwijde regionale verhoudingen. Is Europa niet wat kwetsbaarder geworden? Wat is de rol van China in dit conflict, profiteert China ervan of juist niet.  Je kunt ook kijken naar bepaalde sectoren, naar grondstoffen bijvoorbeeld. Die zijn lange tijd een ondergeschoven kindje geweest, omdat de energieprijzen over een langere periode daalden. Maar nu zie je natuurlijk dat het rendement oplevert.”

Europa is kwetsbaarder geworden, in meer dan een opzicht. Investeren in wapens lijkt ineens salonfähig te worden.

“Op voorhand zou je kunnen zeggen dat het geen goede belegging is als je duurzaamheid hoog in het vaandel hebt staan. We hebben tegelijkertijd altijd gezegd: het defensief gebruik van wapens is relevant. Daar zie je nu wel het bewijs van. In het beleggingsbeleid van onze fondsen hebben we een bepaald soort wapens altijd uitgesloten, denk aan clusterwapens, chemische wapens. Maar reguliere wapens, daar kan in belegd worden. Ik hoor sommigen vakgenoten zeggen, het is wél duurzaam. Die geluiden hoor je nu in Scandinavië. Daar stelt men: je kunt het als een positieve social value zien. Dat vind ik onzin. Maar door de recente ontwikkelingen is de positie van bepaalde wapenfabrikanten veranderd, gezien de intentie van landen om daarin te investeren.”

Een opmerkelijk nieuwsfeit in 2021 was dat ABP bekendmaakte uit producenten van fossiele brandstoffen te stappen. Heeft dat ertoe geleid dat APG anders is gaan nadenken over het engagementbeleid?

“Dat is een terechte vraag. Ik vind het alleen gek dat het zich in de publieke opinie vaak beperkt tot Shell. Want ABP heeft niet aangekondigd dat het enkel uit Shell stapt, maar uit producenten van fossiele brandstoffen. Dat zijn dus veel meer bedrijven.”
Maar die koppeling met het engagementbeleid, die klopt, zegt Wuijster. “De vraag was: moet je niet de consequenties trekken uit het feit dat al die gesprekken minder uithalen dan je eigenlijk wil? Het heeft ertoe geleid om nog eens te kijken naar het consequentiemanagement van ons beleid. ABP vond dat er in de afgelopen jaren te weinig bereikt is in onze gesprekken met bedrijven over fossiele brandstoffen. Zij zeiden: wij denken niet dat er voldoende tijd is om op deze manier de klimaatdoelen te bereiken. Dus we gaan eruit en zetten de gesprekken niet voort.
Wij hebben daar steun aan gegeven. We waren het erover eens: de tijd is te kort. Engagement op de vraagzijde is effectiever dan engagement op de aanbodzijde. De gebruiker kan sneller en gemakkelijker veranderen dan de producent.”

En betekent dit nu ook dat er over de hele breedte van de portefeuille strenger gekeken wordt?

“Ja, we moeten strenger en strikter zijn. Nog strenger en strikter. We kijken opnieuw naar het inclusiebeleid: welke bedrijven neem je op? En ook naar de criteria. Er zijn koplopers, beloften en achterblijvers. In achterblijvers wil je niet in beleggen, tenzij ze bereid zijn te veranderen. Dat zijn dan de beloften: daar zou je in kunnen beleggen als je kans hebt op engagementsucces. Dat hebben we lang gedaan, maar daar moeten we toch selectiever in zijn. Het mag geen excuus zijn om ergens in te blijven beleggen terwijl je eigenlijk op voorhand weet dat het toch niet gaat veranderen. En we kijken ook opnieuw naar de koplopers: moeten de criteria niet strenger? Overigens: we scoren nog steeds heel goed op ons duurzaamheidsbeleid, zeker de professionele wereld ziet ons als een leider.”

Ik maak me meer zorgen over ongenuanceerdheid dan over ongeduld

In hoeverre laat je nu in zo’n proces leiden door het maatschappelijk ongeduld?

“Ik maak me meer zorgen over ongenuanceerdheid dan over ongeduld. Je kunt zeker rond biodiversiteit en klimaat niet zeggen dat we tijd genoeg hebben en dat de maatschappij moet afwachten. De tijd is er gewoon niet. Waar ik  soms wel moeite mee heb is ongenuanceerdheid. Het objectiveren van wat je vindt via metrics, taxonomieën, redelijke analyse, vind ik heel belangrijk. Daar is in het maatschappelijk debat niet altijd  ruimte voor. Als een partij er één element uitpakt en roept ‘slecht, slecht, slecht’, dan ontbreekt soms de ruimte om te objectiveren. Geef aan waarom iets slecht is, waarom een alternatief beter is. Het professioneel kunnen blijven uitvoeren van het beleggingsvak, daar geef ik veel om. En het baart me soms zorgen dat daar niet altijd gehoor voor is."

Ieder jaar is er kritiek op de kosten van de beleggingen. Begrijp je dat?

“Ik kan me voorstellen dat mensen naar de kosten kijken. Als je hele grote bedragen belegt, dan zijn de kosten ook hoog. Maar je moet je niet blindstaren op een absoluut getal. En je moet het afzetten tegen de - gelukkig nog veel grotere – bedragen die we aan nettorendement hebben behaald. Gemiddeld tussen de 7 en 8 procent per jaar in de afgelopen twintig jaar. Daar zijn de kosten dan al vanaf. Dat zijn ook in euro’s uitgedrukt enorme bedragen, waartegen de kosten in het niet vallen. Ik snap wel dat mensen zich zorgen maken. Maar zijn de kosten bovenmatig? Nee, want we doen het beter dan de markt.  We maken relatief goedkoop beleggingsrendement. Dus, ja het zijn grote bedragen, ja we gaan er zorgvuldig mee om en ja we zijn een relatief lage kostenproducent.”

APG haalt jaar na jaar goede rendementen. De deelnemer ziet desalniettemin al jaren dat hij niet geïndexeerd wordt. Het blijft toch lastig om uit te leggen.

“Die roep: de beleggingsresultaten zijn zo hoog en ik zie daar niks van terug, kan ik heel goed begrijpen. En eigenlijk is het ook best moeilijk uit te leggen. Het is één van de redenen waarom er zoveel druk is gekomen om tot dat nieuwe stelsel te komen. Daarin is die koppeling veel directer. Dat is een voordeel. De keerzijde van het nieuwe stelsel is natuurlijk dat de gevolgen direct zichtbaar zijn als de resultaten tegenvallen. In het oude stelsel werd je weliswaar niet geïndexeerd, maar bleven je rechten op peil.
En wat ook speelt: in een pensioenstelsel zijn er verschillende leeftijdsgroepen die nét iets andere belangen hebben. Indexatie die relevant is voor een bepaalde groep - de gepensioneerden - moet je afwegen tegen het feit dat dat geld ook ingezet had kunnen worden om rendement op te leveren voor de mensen die nog pensioen opbouwen. Een pensioenfondsbestuur staat altijd voor die evenwichtige belangenafweging. Indexatie is daarin één component, dus een eenzijdige fixatie daarop vind ik niet gewenst. Maar ik begrijp wel dat als er jarenlang goede beleggingsresultaten te zien zijn - en daar ook nog over gepocht wordt, al dan niet terecht - dat mensen teleurgesteld zijn, omdat ze er niets van terugzien.”

Onlangs schreef je een column over beleggen in infrastructuur. Je zou willen dat er in Nederland voor een grote pensioenbelegger meer mogelijkheden komen op dit vlak. Kun je dat wat meer toelichten?

“Het was een oproep aan de overheid om nog eens opnieuw te kijken naar de bezwaren rond publiek-private samenwerking op het gebied van infrastructuur. Zijn die bezwaren wel terecht, vraag ik me af. Ik denk dat over het algemeen de sturing van investeringen beter wordt in een publiek-private samenwerking. Want je gaat van het denken in budgetten naar rendement voor de langere termijn. Is al dat geld dat de overheid gratis leent voor investeringen wel verantwoord, was het punt dat het Centraal Planbureau maakte. Volgens economen van de Rabobank hangt het ervan af of het goed rendeert. Zo zie ik dat ook. Als je het als een investering voor toekomstige generaties ziet, is er niet zo veel mis. Het bezwaar dat je cruciale infrastructurele projecten niet uit handen wil geven als overheid, is goed te borgen. Daar zijn constructies voor. Dat zie in landen als Canada en Australië veelvuldig. Je kunt op verschillende manieren zorgen dat er een beslissende stem is rond de maatschappelijk relevantie van de infrastructuur, terwijl je de economische profijten wel volledig deelt. Ik vind dat het meer zou moeten plaatsvinden. In Nederland gebeurt dat te weinig.”

Tot slot. Je hebt weer voor vier jaar bijgetekend. Wat is de belangrijkste reden?

“Naast het feit dat ik in één, of feitelijk in twee hele leuke teams werk, vind ik het een grote uitdaging om onze klanten naar het nieuwe stelsel over te brengen. Dat moet de komende vier jaar gebeuren en ik zie dat als een grote verantwoordelijkheid. Daarnaast: het kunnen beleggen op wereldschaal zoals wij dat doen in alle asset klassen, vind ik geweldig. Bovendien is het maatschappelijk zeer relevant. Het gaat om mensen die voor hun pensioen afhankelijk zijn van onze rendementen. En daar doe ik het voor.”

 

Benieuwd naar het APG Jaarverslag 2021? Lees het hier als pdf of ga naar de speciale website.

Lees ook het interview met Annette Mosman

Volgende publicatie:
ABP en bpfBOUW verkopen alle beleggingen in Rusland

ABP en bpfBOUW verkopen alle beleggingen in Rusland

Gepubliceerd op: 3 maart 2022

Beleggingen beide fondsen bedroegen al minder dan 0,1 procent van totaal belegd vermogen

ABP en bpfBOUW, APG’s grootste fondsklanten, hebben besloten al hun beleggingen in Rusland te verkopen. Hiermee zijn het de eerste pensioenfondsen in Nederland die dit besluit nemen als reactie op de inval van Rusland in Oekraïne. De fondsen verwachten dat de verkoop enige tijd kan duren, door de ingewikkelde marktomstandigheden in Rusland.

In totaal belegt ABP nog voor zo’n 520 miljoen euro in Rusland en bpfBOUW voor 58 miljoen – minder dan 0,1 procent van het totaal belegd vermogen. Beide fondsen bouwden hun beleggingen in het land de afgelopen tijd al in rap tempo af. Zo werd al een tijd niet meer geïnvesteerd in Russische staatsobligaties die door een bindend EU-wapenembargo op onze uitsluitingslijst staan.

Geschokt

“ABP is geschokt door de Russische inval in Oekraïne en het geweld dat daarmee gepaard gaat. Ons medeleven gaat uit naar alle mensen in Oekraïne. ABP volgt de ontwikkelingen op de voet en deze hebben ABP doen besluiten om al onze resterende beleggingen in Russische bedrijven te verkopen”, laat het fonds weten op de website. bpfBOUW spreekt van een ‘principebesluit’.

Beurs blijft gesloten

De daad bij het woord voegen en alle beleggingen direct verkopen, is op dit moment echter geen eenvoudige opgave. De beurs in Moskou is nog steeds gesloten. Ook accepteert Rusland geen verkooporders van buitenlandse beleggers. De fondsen laten weten dat APG hun beleggingen verkoopt, zodra dat verantwoord is. Ze benadrukken dat ze de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten houden. Onder meer om ook de gevolgen van het sanctiepakket richting Rusland in de gaten te houden.

Eerste in Nederland

In Nederland zijn de fondsen de eerste die hun beleggingen van de hand doen als reactie op de Russische invasie. Andere landen, onder wie Denemarken, Zwitserland en België, gingen ‘ons’ al voor.

Volgende publicatie:
Monopoly slechte weergave van de economie? Behalve voor maaltijdbezorgers

Monopoly slechte weergave van de economie? Behalve voor maaltijdbezorgers

Gepubliceerd op: 29 december 2021

Thijs Knaap, hoofdeconoom van APG, vertelde gisteren in het Beleggerspanel van BNR Nieuwsradio dat het spel Monopoly doorgaans slechte verbeelding van de economie is. Volgens Knaap klopt het voor de markt van maaltijdbezorgers echter redelijk.
"Uiteindelijk zal één partij dominant worden. Voor beleggers is dat een minder groot probleem dan voor de bedrijven zelf: als je weet dat één partij dominant wordt, kun je prima in alle partijen beleggen en achteroverleunen om te zien wie het wordt."

 

Verder ging het onder leiding van Thomas van Zijl over de recorduitkeringen van dividend die voor 2022 verwacht worden. Dat en meer werd besproken in het BNR Beleggerspanel. Beluister hier de hele uitzending.

 

Volgende publicatie:
“Belegt een aap net zo goed als een belegger?”

“Belegt een aap net zo goed als een belegger?”

Gepubliceerd op: 23 september 2021

Actuele kwesties op het gebied van economie, (verantwoord) beleggen, pensioen en inkomen: iedere week geeft een expert van APG een helder antwoord op de vraag van de week. Deze keer: chief economist Thijs Knaap over de vraag of je met actief beleggen de markt kunt verslaan. “Als particuliere belegger niet. Maar als pensioenfonds bevind je je in een fundamenteel andere positie.”

Geef een geblinddoekte aap wat dartpijltjes, laat hem een behoorlijk aantal worpen doen op de beurspagina van de krant, en er ontstaat een aandelenportefeuille die even goed rendeert als een professioneel samengestelde portefeuille. Met die bewering heeft Princeton professor Burton Malkiel in 1973 willen zeggen dat aandelenkoersen een willekeurig en onvoorspelbaar verloop laten zien. Met andere woorden, afwijken van de aandelenindex door in specifieke aandelen uit die index te beleggen – een actieve beleggingsstrategie dus – levert geen extra rendement op zonder extra risico. En heeft dus geen zin.


Snijdt deze claim hout? Ja, zegt Knaap, voor de particuliere belegger waarschijnlijk wel. Betekent dit dat een pensioenfonds zijn hele vermogen ook beter in de index kan beleggen? Nee, zegt de econoom, want een pensioenfonds bevindt zich in een fundamenteel andere positie. Onder andere omdat het beleggingsmogelijkheden heeft waarvoor schaalgrootte, professionele kennis en zitvlees nodig is. Dit soort beleggingen, waartoe een particuliere belegger geen toegang heeft, vormen voor pensioenfondsen een bron van extra rendement.   


Enige slimme belegger
Knaap: “Malkiel had gelijk, in die zin dat het zogeheten stock picking voor een particulier geen zin heeft. Je bent namelijk niet de enige slimme belegger die een onderneming analyseert en op basis daarvan het koersverloop van dat aandeel probeert te voorspellen. Informatie is meestal wel in de prijzen verwerkt – de koersen weerspiegelen de verwachtingen. Met die aanname is het niet mogelijk om als particuliere belegger de markt te verslaan met actief beleggen. In dat geval kun je beter beleggen in de hele aandelenindex. En dat kan tegenwoordig met goedkope index-trackers.”


Er is echter een wereld van verschil tussen beleggen in aandelen als particulier en als pensioenuitvoerder, die voor zijn klanten een totaal vermogen van 620 miljard euro beheert. Ten eerste omdat een pensioenfonds zijn beleggingen moet afstemmen op de
(betalings-)verplichtingen aan deelnemers, een proces dat asset-liability management wordt genoemd.


“Als je de spreekwoordelijke aap laat beleggen in aandelen, is de keuze om alleen in aandelen te beleggen al gemaakt. Maar wíl je überhaupt in aandelen beleggen, en zo ja voor hoeveel? Twee derde van onze beleggingsportefeuille bestaat uit andere beleggingscategorieën. Bijvoorbeeld obligaties, onroerend goed, grondstoffen, infrastructuur en leningen aan bedrijven. Als pensioenfonds moet je bepalen in wélke categorieën je wilt beleggen, en in welke verhoudingen. Op zo’n manier dat je aan elke deelnemer op het juiste moment het juiste pensioenbedrag kunt uitkeren. Dat vereist veel analyse, want het is best complex en er is niet één juiste methode.”


Geen lijstjes

Een pensioenfonds verschilt óók van een particuliere aandelenbelegger omdat het een betere informatiepositie heeft, en omdat deelnemers meer verwachten van hun fonds dan alleen een marktconform rendement.


Knaap: “We spreken de bedrijven waarin we beleggen aan op duurzaamheid en goed ondernemingsbestuur – onder andere door te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en eventuele misstanden aan de kaak te stellen. Zo kennen we bedrijven als aandeelhouder, gesprekspartner, en ook nog vanuit de schuldmarkt. En datzelfde geldt voor hun concurrenten. Ten opzichte van de particuliere belegger beschik je daardoor vaak over betere informatie en kun je betere analyses uitvoeren. Dat brengt uiteraard ook kosten met zich mee, maar op die manier denken we de benchmark – de index – te verslaan. En als je het over een langere periode bekijkt, doen onze aandelen- en bedrijfsobligatiebeleggers dat ook, met een ruime marge.”


De derde, misschien wel meest fundamentele reden waarom je APG niet kunt vergelijken met een particuliere belegger: een belegger van deze omvang kan beleggen in assets die voor de particulier geen optie zijn. Knaap: “In beleggingsklassen als infrastructuur en leningen aan bedrijven kun je alleen beleggen als je daarvoor genoeg vermogen hebt. Naast schaalgrootte moet je ook de vereiste kennis hebben om erin te kunnen investeren. Voor bepaalde assets, in China bijvoorbeeld, moet je flink wat lokale kennis hebben. Van dat soort beleggingen zijn geen lijstjes om uit te kiezen, zoals bij een aandelenbeurs. Je moet er echt naar op zoek. Ons belang in de joint venture met KPN voor de uitrol van glasvezel, is pas een asset op het moment dat we die joint venture samen met KPN hebben opgericht. Maar daar gaat een heel proces aan vooraf. En daarvoor stuur je geen aap naar Rotterdam.”


Snel verkopen

Knaap vervolgt: “In dergelijke assets beleg je bovendien voor de lange termijn. Dit soort illiquide beleggingen verkoop je niet zomaar van de ene op de andere dag. Als pensioenfonds ben je bij uitstek in de positie om voor een lange periode in een bepaalde asset te beleggen. Juist in de markten waar dat geduld nodig is, zien we op dit moment de beste mogelijkheden. Als pensioenbelegger versla je de index dus ook door te investeren in de meer illiquide, minder toegankelijke markten. Liquide markten, zoals de aandelenmarkt, hebben nog steeds wel een functie, want je hebt ook behoefte aan assets die je zo nodig snel kunt verkopen. Maar voor grote pensioenfondsen is actief beleggen in illiquide assets op dit moment een belangrijke bron van rendement. En daarmee zijn hun deelnemers uiteindelijk dus beter af.”

Volgende publicatie:
“Ik ben ervan overtuigd dat we de concurrentie aankunnen”

“Ik ben ervan overtuigd dat we de concurrentie aankunnen”

Gepubliceerd op: 19 maart 2021

Bestuursvoorzitter Annette Mosman bij BNR over het nieuwe pensioencontract

 

Annette Mosman schoof gisteren aan bij het BNR-programma Zakendoen om te praten over de invoering van het nieuwe pensioencontract (NPC). Maar ook de krappe planning, de kostprijs per deelnemer en het beleggingsbeleid van APG kwamen ter sprake. Eén ding is zeker: als pensioenuitvoerder moet APG aan de bak.

 

Honderd jaar pensioenstelsel gaat op de schop: een gigantische reorganisatie. Bovendien, wees Mosman erop, moet er in 2026 een product worden opgeleverd waarvan je nu nog niet weet hoe het eruitziet. “Ondertussen moeten wij ons er wel voor klaarmaken.”

Zekerheid over het pensioenbedrag maakt plaats voor een grotere individuele verantwoordelijkheid. En dat terwijl pensioen bij de meesten een ver-van-mijn-bed-onderwerp is. Transparantie en een duidelijke communicatie zijn daarom essentieel, legde Mosman uit. Een uitvoerbaar én uitlegbaar contract. Zeker omdat er nu al wordt gevreesd voor een zogenaamde pechgeneratie – tussen de 35-55 jaar – die niet kan profiteren van het oude stelsel en geconfronteerd wordt met de afspraken in het nieuwe stelsel. In dat verband viel de term ‘pensioenroof’.

“Het is geen pensioenroof, maar een herverdeling. Er blijft een pensioenpot van 1800 miljard, maar die gaan we herverdelen over verschillende generaties. Daar moet door de politiek en de sociale partners – wij zijn alleen de uitvoerder - goed over nagedacht worden, dat het recht blijft doen aan de deelnemers.”

 

Twee varianten

Op 1 januari 2022 moet de wet aangenomen zijn. Daarin zijn twee varianten: het nieuwe contract en de wet verbeterde premieregeling, die wat individueler is ingesteld. De keus is aan de fondsen en de sociale partners. Mosman: “Als uitvoerder denken we mee en doen berekeningen. Wij werken voor acht fondsen en beide regelingen gaan we uitvoeren. Ik denk dat de grote fondsen waarschijnlijk voor het nieuwe contract inclusief de collectieve buffer gaan kiezen.” Een variant die veel uitleg aan deelnemers vereist. “Dat andere contract is simpeler en dus ook goedkoper. Als je een achterban hebt die kleine pensioentjes heeft, dan is het misschien wel een logische keus dat je gaat voor die wet verbeterde premieregeling. Want de omvang van het pensioen is veel belangrijker dan al die communicatie die je eromheen wilt.”

 

Beleggen in Shell

Het gesprek gaat ook over APG als grote belegger. Risico, rendement, kosten en duurzaamheid zijn criteria waarmee APG naar beleggingen kijkt. “We staan voor een goed pensioen. Niet alleen financieel, maar ook in een duurzame wereld. De keuze voor engagement en inclusie is een hele bewuste. We investeren niet alleen vanuit rendementsoverwegingen. Door aan tafel te blijven zitten bij Shell, kunnen we ook goede invloed uitoefenen.”

 

Concurrentie

“Wij hebben 100 jaar ervaring en 3000 experts op het gebied van pensioen en beleggen in huis.

Uitvoeren kunnen we heel goed. Dus hoe complexer, hoe makkelijker we waarschijnlijk onze concurrentiepositie behouden. Maar als ik denk aan de acht fondsen en vierenhalf miljoen deelnemers voor wie we het doen, dan ondermijnt dat complexe het vertrouwen in het nieuwe systeem.”

Capgemini, die het pensioenfonds voor de detailhandel heeft ingelijfd, beweert straks 15 euro per deelnemer aan pensioenadministratie kwijt te zijn. Mosman: “Dat zijn appels en peren. Je kunt op prijs concurreren, simpel een pensioenpotje beheren en een bedrag laten weten aan de deelnemers. Of dat voor 15 euro kan, daar waag ik me niet aan. Dat onze prijs naar beneden moet als het product simpeler wordt, daar ben ik het mee eens. Maar als je zegt: er moet meer aandacht komen voor het inkomen van later, dan moet je daar wel wat aan doen voordat het een maatschappelijk probleem wordt. Gelukkig vinden onze fondsen dat de deelnemerscommunicatie, zowel tijdens de transitie als daarna, het belangrijkste is. Ook dat zit in de prijs.”

 

Luister hier naar de hele uitzending

Volgende publicatie:
Kijk eens met een 'open mind' naar Europa

Kijk eens met een open mind naar Europa

Gepubliceerd op: 23 december 2020

Nederland kent in vergelijking tot andere lidstaten een behoorlijk minimumloon en een goed pensioenstelsel. De Europese Commissie probeert bij het opstellen van nieuwe regels voorwaardenscheppend te zijn en veel vrijheid aan de lidstaten te laten. Doel daarbij is om sociale bescherming van werknemers en pensioendeelnemers meer gelijk te maken in heel Europa. Het verdient aanbeveling dat Nederland meewerkt aan de nieuwe Europese spelregels die de commissie opstelt en er pragmatisch op inspeelt, vinden Johan Barnard en Wilfried Mulder.

 

Na jaren van strenge bezuinigingsprogramma’s voor lidstaten met financiële en economische problemen, ontstond de afgelopen jaren steeds meer draagvlak om te laten zien dat Europa veel goeds kan brengen op sociaal gebied. In 2017 bereikten regeringsleiders, de Europese Commissie en het Europees Parlement overeenstemming over de zogeheten Europese Pijler van Sociale Rechten. Hierin staan de ambities van de EU op het gebied van gelijke kansen en toegang tot de arbeidsmarkt, billijke arbeidsvoorwaarden en sociale bescherming en inclusie. Ze zijn verdeeld in 20 beginselen. Beginsel 6 gaat over loon en beginsel 15 over inkomen voor ouderen en pensioenen. De Luxemburgse Commissaris Nicolas Schmit kreeg opdracht deze sociale pijler te concretiseren. Allereerst met een voorstel over minimumloon en daarna met een actieplan voor de overige beginselen.

 

EU en minimumloon

De Commissie kwam recent met het richtlijnvoorstel voor toereikende minimumlonen in de Unie. Dit voorstel bevat bepalingen om collectief overleg tussen sociale partners (werkgevers en werknemers) te bevorderen. Ook staan er criteria in het voorstel die lidstaten in het kader van een minimumloon moeten overwegen. Omdat in zes lidstaten minimumlonen in collectief overleg tussen sociale partners worden vastgesteld, verplicht het voorstel niet tot een wettelijk minimumloon. Maar het verplicht evenmin tot een specifiek niveau van minimumlonen. Onder meer omdat de EU daartoe op basis van het verdrag niet bevoegd is, maar ook omdat met verschillende factoren rekening gehouden moet kunnen worden, zoals verschillen in arbeidsproductiviteit.

 

De Nederlandse regering is positief over het voorstel. Onder meer omdat toereikende minimumlonen (ook) in andere lidstaten bijdragen aan opwaartse sociaaleconomische convergentie binnen de EU (sociale bescherming van werknemers en pensioendeelnemers meer gelijk te maken in heel Europa, op voorwaarde dat je dan mikt op het hoge niveau van de lidstaten met de meeste bescherming) en aan eerlijkere concurrentie binnen en tussen EU-lidstaten. Ook stelt Den Haag dat het voorstel binnen de bevoegdheden van de EU blijft. Voor Nederland, dat naar EU-maatstaven al een relatief hoog minimumloon heeft, hoeft er niet veel te veranderen. Het gaat er vooral om welke criteria expliciet een rol bij de afweging moeten spelen.

Op de foto: Johan Barnard

 

Toch geeft de Nederlandse regering de voorkeur aan een niet-bindende aanbeveling van de Europese Raad boven het (bindende) richtlijnvoorstel van de Europese Commissie, omdat die naar haar mening ook zou kunnen werken. Ons beeld is echter dat uitvoering van niet-bindende instrumenten vaak erg tegenvalt, juist in situaties waarin concurrentieverschillen een rol spelen. Als het Nederland ernst is met vermindering van oneerlijke concurrentie tussen werknemers op de interne markt, lijkt een richtlijn ons daarom veel beter.

 

EU en pensioen

De Europese Commissie komt dus ook nog met een actieplan om de overige beginselen uit de Europese Pijler van Sociale Rechten invulling te geven. Beginsel 15 hieruit gaat over inkomen van ouderen en pensioenen en luidt:

 

Werknemers en zelfstandigen hebben bij pensionering recht op een pensioen dat in verhouding staat tot hun bijdragen en een passend inkomen vormt. Vrouwen en mannen hebben gelijke mogelijkheden om pensioenrechten te verwerven.

Iedereen heeft op oudere leeftijd recht op middelen die een waardig leven mogelijk maken.

 

In 2019 wees een door de commissie ingestelde expertgroep al op het belang van aanvullende collectieve pensioenen en de positieve rol van sociaal overleg. Daar kwam afgelopen september bij dat de commissie in haar actieplan voor de Kapitaalmarktunie aangaf dat wanneer pensioenvoorzieningen ook kapitaalgedekt zijn (zoals Nederlandse pensioenfondsen), hun investeringen een belangrijke rol kunnen spelen voor de financiële stabiliteit in Europa. De commissie stelt bijvoorbeeld een ‘dashboard’ voor, waarmee de kwaliteit van nationale pensioenstelsels per lidstaat kan worden vergeleken. Daarnaast bepleit de commissie de invoering van nationale pensioenregisters in alle lidstaten en wil ze verder onderzoek naar methoden om deelname aan collectieve pensioenen te vergroten, waaronder ook auto-enrollment. Hierbij worden werknemers door hun werkgever automatisch opgegeven als deelnemer van een pensioenfonds, tenzij zij zelf expliciet ervoor kiezen dat niet te willen.

Op de foto: Wilfried Mulder

 

In het actieplan zal waarschijnlijk op deze ideeën worden voortgebouwd. In lidstaten met ontoereikende pensioenstelsels moet er veel gebeuren om Europese burgers toegang tot een goed pensioen te geven, zoals beginsel 15 vraagt. Natuurlijk kunnen er ook vragen over het Nederlandse pensioenstelsel opkomen. Hoewel ons land één van de beste pensioenstelsels ter wereld heeft, zijn er ook in Nederland nog groepen die minder goed worden bereikt. Denk aan ‘witte vlekken’ (werknemers van bedrijven die niet zijn aangesloten bij een pensioenregeling), zzp’ers en tot op zekere hoogte vrouwen. Het is in de toekomst dus mogelijk dat de uitwerking van beginsel 15 ook voor Nederland tot verplichtingen leidt. Als dat echte problemen in Nederland helpt oplossen, pleiten we voor een pragmatische en zakelijke afweging. Daarnaast geeft dit verdere invulling aan de opwaartse sociale convergentie waar de regering bij aanhaakt voor het voorstel over minimumlonen.

 

Dat brengt ons tot de conclusie. Nederland kent in vergelijking tot andere lidstaten een behoorlijk minimumloon en een goed pensioenstelsel. De Europese Commissie probeert binnen haar mogelijkheden voorwaardenscheppend te zijn en veel vrijheid aan de lidstaten te laten, maar toch vooruit te komen met een opwaartse sociale convergentie. Wij bepleiten dat Nederland pragmatisch daarop inspeelt en meewerkt aan dit soort nieuwe Europese spelregels. Natuurlijk moeten die spelregels het Nederlandse pensioenstelsel niet aantasten. Maar dat hoeft ook niet. Zeker niet met eenzelfde genuanceerde aanpak van de commissie als bij het minimumloon. En uiteraard gunnen we alle Europese burgers een fatsoenlijk pensioen.

 

Uiteindelijk is het belang van Nederland het best gediend met goede en rechtvaardige economische verhoudingen in de hele EU, die voorkomen dat we vast blijven zitten in de huidige discussies over solidariteit tussen lidstaten of de nadelen van een transferunie.

 

Wilfried Mulder is strategisch beleidsmedewerker bij APG en Johan Barnard is Head International Public Affairs bij APG

Volgende publicatie:
‘We zien kansen in betaalbare huurwoningen in steden’

‘We zien kansen in betaalbare huurwoningen in steden’

Gepubliceerd op: 1 december 2020

Robert-Jan Foortse, Hoofd Europees vastgoed bij APG, over de beleggingsstrategie na corona

 

Ook voor vastgoedbeleggers is 2020 een zeer turbulent jaar. Kantoren staan leeg omdat werknemers vanuit huis werken, consumenten shoppen steeds meer online, winkeliers hebben de grootste moeite hun huur te betalen. Hoe speelt een grote vastgoedbelegger als APG hier op in? Door veel flexibeler te zijn, vertelt Robert-Jan Foortse, Hoofd Europees vastgoed bij APG. “De tijd dat je als belegger een kantoor kocht, een huurcontract voor 10 of zelfs 25 jaar kon afsluiten, en dan achteroverleunend ieder kwartaal alleen een factuur hoefde te sturen is echt wel voorbij.”

 

De vastgoedmarkt is nu enorm hectisch, in hoeverre heeft dat impact op jullie beleggingsstrategie?

“Een deel van ons vastgoed is beursgenoteerd, daar kunnen we vrij snel in schuiven als we andere accenten willen leggen; bijvoorbeeld wat meer beleggen in datacenters en wat minder in winkels. Maar onze beleggingsstrategie verandert niet wezenlijk door de coronacrisis. We willen een portefeuille van wereldwijde vastgoedbeleggingen opbouwen en beheren die een voorspelbaar dividend biedt, en op de lange termijn in waarde groeit. Dat is wat onze klanten van ons verlangen. Rendement staat voorop, zodat deelnemers verzekerd zijn van een betaalbaar pensioen. Daarnaast staat verduurzaming van ons vastgoed bovenaan onze agenda, dat heeft echt topprioriteit.”     

 

In welke regio’s beleggen jullie en waarin?

“We beleggen wereldwijd zo’n 42% in Europa, 30% in Noord- en Zuid-Amerika, en 28% in Azië. Binnen Europa gaat het dan vooral om beleggingen in Nederland, Engeland, Duitsland en Frankrijk. Van ons totaal aan beleggingen, medio november zo’n 535 miljard euro, zit ruim 42 miljard euro in vastgoed. We investeren niet alleen in woningen, winkels, outlet centers en kantoren, maar ook in logistiek, denk aan magazijnen en distributiecentra. Een kleiner deel beleggen we onder andere in hotels, studentenhuisvesting en datacenters. Kortom, een heel uiteenlopende vastgoedportefeuille waardoor we onze risico’s goed hebben gespreid.”

 

Werkt deze gespreide aanpak ook tijdens een megacrisis als de coronapandemie? 

“Ook wij zullen in 2020 waarschijnlijk een negatief rendement draaien. Dat zijn we bepaald niet gewend, we boekten de afgelopen vijftien jaar een gemiddeld rendement van 8,7% per jaar. En let wel, dat gemiddelde is dus inclusief de gevolgen van de financiële crisis van 2008, toen het ook erg slecht ging. Kantoren en winkels staan nu onder druk, maar we zien tegelijk dat de woningportefeuille stabiel is en dat datacenters en logistiek vastgoed heel goed gaan. Dat geldt ook voor outlet centers zoals Batavia Stad Fashion Outlet in Lelystad, die zien de bezoekersaantallen nauwelijks dalen. Dus ja, het nut van een goed gespreide portefeuille bewijst zich eens te meer.”

 

De huurinkomsten zullen voorlopig onder druk blijven, hoe gaat APG daarmee om? Nu nog winkelpanden verkopen brengt waarschijnlijk weinig op…

“De tijd dat je als vastgoedbelegger een kantoor kocht, een huurcontract voor 10 of zelfs 25 jaar kon afsluiten, en dan achteroverleunend alleen ieder kwartaal een factuur hoefde te sturen, is echt wel voorbij. En de zekerheid dat een huurder altijd zijn huur betaalt, is nu ook gaan wankelen. Op zich logisch, als je inkomsten stilvallen. Maar ondanks dat ze gewoon een contract hebben redeneren sommige huurders nu: als mijn buurman stopt met huur betalen, waarom zou ik die dan nog wel betalen? Bovendien adviseerden overheden in sommige landen dit voorjaar winkeliers min of meer om huurbetaling uit te stellen. Hierdoor leek het ineens maatschappelijk geaccepteerd te worden om de afspraken van een huurcontract te negeren. Dit soort ontwikkelingen hebben wij niet in de hand, dus dat betekent dat wij gek genoeg veel tijd moeten besteden aan het naleven van contracten. Maar bovenal betekent het dat wij ons veel flexibeler moeten opstellen.”

 

Hoe dan?

“Je moet veel dichter bij je huurder zitten om het maximale rendement uit je gebouw te halen. Daarom kiezen wij steeds vaker voor beleggingen waarbij wij meer controle hebben en nauwer kunnen samenwerken met de operationele, lokale partner die het gebouw echt beheert. Nee, dat doen wij niet zelf, daar hebben we niet de mankracht voor. Neem onze belegging in The Student Hotel, een Nederlandse  aanbieder van studentenhuisvesting in Europa met vestigingen in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Eindhoven, Maastricht, Groningen en Delft. In The Student Hotel aan de Wibautstraat in Amsterdam, in het voormalige kantoorpand van Parool en Trouw, wonen studenten, kunnen hotelgasten een kamer boeken, en kunnen flexwerkers overdag rustig werken. Er is een restaurant en er zijn allerlei sportvoorzieningen. In de kelder, waar vroeger de drukpersen stonden, zit nu een zwembad waar je les kunt krijgen van Johan Kenkhuis, een voormalige Olympische zwemmer. Het is een levendig gebouw, met allerlei functies. Een prachtig voorbeeld hoe je flexibel en creatief om kunt gaan met de ruimtes in een pand.”

 

En kantoorpanden?

“Daar zou ik diezelfde flexibiliteit ook graag zien: veel huurders weten nu echt niet hoe lang ze er willen zitten, en met hoeveel medewerkers. Dus pin ze dan niet vast op een langjarig huurcontract. Verhuur bijvoorbeeld een verdieping tijdelijk aan flexwerkers. Als verhuurder c.q. eigenaar moet je dicht op je huurders zitten, zodat je weet wat ze willen.”

 

Een ander voorbeeld zijn hotels die, nu hotelgasten wegblijven, lege kamers per dag verhuren aan flexwerkers. Ziet APG daar ook kansen?

“Ja, dat is ook een mooi voorbeeld van flexibel denken. We zijn al in 2008 in CitizenM gestapt, de succesvolle hotelketen van ondernemer Rattan Chadha. Die heeft nu twee opties gelanceerd: je kunt in zijn hotels een abonnement nemen op een werkruimte. En een “global passport” kopen waarmee je in alle CitizenM-hotels ter wereld een kamer kunt huren voor een maand, voor omgerekend ongeveer 50 euro per nacht. Op dat vlak zoeken we zeker naar nieuwe kansen.”

 

Even los van de huidige coronacrisis, door welke langjarige megatrends laten jullie je leiden bij de selectie van investeringen?

“Bijvoorbeeld door de demografische en sociale veranderingen. Elke generatie, van babyboomers tot millennials tot de generatie Z, heeft zijn eigen voorkeuren, wensen en behoeften. Mensen worden ouder, en wonen langer thuis. Daarnaast zullen mensen de komende decennia meer naar steden trekken, al zitten we nu even in een periode dat mensen sommige steden juist ontvluchten. Die trends betekenen dat er kansen liggen in onder meer zorgvastgoed en betaalbare huurwoningen in steden. Zo beleggen we, via een belegging in het Australische Lendlease, in Australisch seniorenvastgoed. Daarbij gaat het om villa’s voor gepensioneerden in aparte dorpjes, die helemaal op hun behoeften zijn ingericht. In Europa zoeken we nog naar iets dergelijks. En in Londen investeren we nu in het bouwen en verhuren van betaalbare huurwoningen, waar de komende jaren veel vraag naar zal zijn. Daarnaast neemt door technologische trends als digitalisering en de groei in e-commerce, de vraag naar bijvoorbeeld distributiecentra en datacenters sterk toe.”

 

En de trend van verduurzaming?
“Die trend staat bij ons met stip op één. In 2008 stonden we mede aan de wieg van “GRESB”, de Global Real Estate Sustainability Benchmark. Vrijwel alle partijen in de vastgoedsector volgen nu deze richtlijn, waarmee je heel goed de duurzaamheidsprestaties van vastgoedbeleggingen kunt meten. Daarbij is de lat in de loop der jaren steeds hoger gelegd. Onze vastgoedportefeuille scoort elk jaar ruim beter dan het gemiddelde, meer dan 65% van onze investeringen scoort vier of vijf sterren, de hoogste categorieën in GRESB. En bij elke nieuwe investering verplichten wij de betreffende partijen niet alleen om mee te doen aan GRESB, maar ook om zich te committeren om in goed overleg met ons te komen tot een 4-5 sterren beoordeling.”

 

Daarnaast maakte APG in mei bekend zich te committeren aan ‘CRREM, de Carbon Risk Real Estate Monitor. Waarom?
“Deze Monitor maakt voor verschillende types vastgoed duidelijk hoeveel CO2 per vierkante meter ze jaarlijks tot 2050 mogen uitstoten om binnen de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs te blijven. Zo kunnen we meetbaar maken in hoeverre we met onze vastgoedinvesteringen een bijdrage leveren. En we kunnen er vastgoedmanagers en beursgenoteerde vastgoedbedrijven op aanspreken als ze in onze ogen onvoldoende bijdragen aan de doelen van het Klimaatakkoord.”

 

Die zullen daar niet altijd blij mee zijn? Verduurzamen betekent immers flink investeren…
“Ja, het levert soms discussie op. Maar gelukkig begrijpt iedereen tegenwoordig de noodzaak van verduurzaming. Het wordt soms lastig als je gaat rekenen. Maar vergeet niet dat verduurzaming ook geld kan opleveren. Denk aan substantieel lagere energiekosten. Of de hogere huur die je als pandeigenaar kunt vragen als je een heel duurzaam pand aanbiedt aan mogelijke huurders. Daarnaast willen steeds meer huurders alleen maar verantwoorde panden huren, omdat ook zij in al hun activiteiten willen vergroenen.”

Gaat de verduurzaming in de vastgoedsector jou snel genoeg?
“Gevoelsmatig zeg ik: we gaan nog te langzaam. APG loopt op dit punt voorop in de vastgoedwereld, dat durf ik wel te zeggen. Daarom trekken we waar mogelijk op met andere grote beleggers. Want samen bereik je meer.”

 

We voeren dit gesprek nu ieder vanuit ons eigen huis. Blijven mensen ook na de coronacrisis geheel of gedeeltelijk vanuit huis werken? Of komt iedereen weer terug naar kantoor?
“Het antwoord hangt mede af van de cultuur waarin je werkt. Onze collega’s in Hongkong zijn vaak wat kleiner behuisd en willen dolgraag fulltime terug naar kantoor. Ikzelf eerlijk gezegd ook, want ik mis het contact met mijn team. Maar goed, andere mensen blijven graag deels vanuit huis werken. Het gaat spannend worden welke blijvende impact de coronacrisis zal hebben op onze vastgoedbeleggingen.”

Volgende publicatie:
Waarom rendeert Nederlands pensioengeld toch zo goed?

Waarom rendeert Nederlands pensioengeld toch zo goed?

Gepubliceerd op: 27 november 2020

Van alle OESO-landen heeft Nederlands pensioengeld in 2019 het op één na beste beleggingsrendement laten zien. Ook met het gemiddelde rendement over de afgelopen vijftien jaar behoorde Nederland tot de beter presterende landen, blijkt uit een eerder deze maand gepubliceerd OESO-rapport. Wordt hier dan zoveel beter belegd? Ronald Wuijster, lid raad van bestuur bij APG en verantwoordelijk voor Asset Management, is genuanceerd: ‘Ja, we beleggen kwalitatief hoogwaardig in Nederland. Maar we profiteren ook in flinke mate van de min of meer verplichte renteafdekking’.
 

Wat als eerste in het oog springt in het eerder deze maand uitgebrachte OESO-rapport ‘Pension Markets In Focus 2020’, is het beleggingsrendement dat in Nederland is behaald op pensioenvermogen (in de tweede en derde pijler, dus pensioenfondsen resp. verzekeraars). Met een rendement van 13,7 procent hoefde Nederland alleen Ierland (18,5 procent) voor zich te dulden.

Een superieure prestatie? Ronald Wuijster tempert het enthousiasme: “Het rendement over één jaar zegt me sowieso niks. De verplichtingen van onze klanten hebben een langetermijnkarakter, dus belegt APG ook voor de lange termijn. De rendementen over vijf, tien en vijftien jaar, díe zijn voor ons relevant."

Sterke logica

Wat betreft het gemiddelde jaarrendement over een periode van vijftien jaar, presteerden Colombia (6,2 procent), de Dominicaanse Republiek (6,8 procent) en Uruguay (5,2 procent) het best. Maar ook Nederland en Canada behoorden met een cijfer van rond de 5 procent tot de wereldwijde koplopers. Dat blijkt niet alleen maar te danken aan kunde. Wuijster: “Zeker, we hebben een goed gestructureerd beleggingsbeleid, er is goed over nagedacht via ALM (Asset and Liability Management, het afstemmen van je beleggingen op je korte- en langetermijnbetalingsverplichtingen, red.).

 

We hebben een langetermijnoriëntatie, goede gerichte beleggingsoplossingen, en we spelen in op duurzaamheid. Die kwaliteit als belegger draagt zonder meer bij aan de sterke Nederlandse performance in de afgelopen vijftien jaar. Maar die performance heeft óók te maken met het feit dat Nederlandse pensioenfondsen als enige een rentehedge (manier om blootstelling aan het beleggingsrisico van een dalende of stijgende rente te beperken, red.) hebben. Die hedge is op zichzelf niet verplicht, maar er gaat wel een zeer sterke logica uit van het FTK (Financieel Toetsingskader, onderdeel van de Nederlandse Pensioenwet) om deze toe te passen.”

Serieus bijgedragen

In het FTK zijn de wettelijke financiële eisen aan pensioenfondsen vastgelegd. De richtlijnen van het FTK vereisen dat een pensioenfonds haar beleggingen (en dus ook de risico’s daarvan) beoordeelt in relatie tot haar verplichtingen. Voor een betalingsverplichting die ver in de toekomst ligt, kun je nu bijvoorbeeld meer beleggingsrisico nemen dan voor een uitkering die je over een maand doet.  Wuijster: “Als gevolg van het FTK is het gebruikelijk voor een pensioenfonds om ongeveer 50 procent van de rentegevoeligheid af te dekken. En dat is een onverwachte factor geweest die over de afgelopen 10-15 jaar serieus heeft bijgedragen aan het beleggingsrendement van Nederlandse pensioenfondsen.”

 

In ‘Pension Markets In Focus 2020’ geeft de OESO een wereldwijd overzicht van het bijeen gespaarde pensioenkapitaal van de 37 lidstaten en beschrijft het de belangrijkste ontwikkelingen. De belangrijkste financiële indicatoren worden op een rij gezet, zoals het totale opgebouwde pensioenvermogen, waarin dit vermogen is belegd, en het daarbij behaalde rendement.

Volgende publicatie:
“Ondernemend beleggen is the name of the game”

“Ondernemend beleggen is the name of the game”

Gepubliceerd op: 22 oktober 2020

Ronald Wuijster over beleggen in tijden van corona       

 

Hoe ga je als langetermijnbelegger om met de kortetermijnontwikkelingen binnen een snel veranderende wereld, als gevolg van Covid-19? Hoe laat je je niet te veel afleiden door de waan van de dag? Ondernemend beleggen in real assets is the name of the game, aldus APG’s Ronald Wuijster, lid raad van bestuur, verantwoordelijk voor Asset Management. Directe beleggingen dus, zonder tussenkomst van financiële markten. Wuijster sprak er over tijdens de World Pension Summit, die online plaatsvindt van 19-23 oktober.  

 

Een institutionele belegger als APG belegt voor de lange termijn. Logisch, want de financiële verplichtingen van een pensioenfonds lopen tot ver in de toekomst door. Dat heeft als voordeel dat je de tijd hebt om een belegging tot volle wasdom te laten komen, als het nodig is. Het rendement hoeft er niet van vandaag op morgen uitgehaald te worden. Dat wil echter niet zeggen dat je alle ontwikkelingen op de korte termijn zomaar kunt negeren. Zeker niet als het extreme ontwikkelingen zijn, zoals nu met Covid-19.

 

Flinke knauw
Of het nou om staatsobligaties, aandelen, onroerend goed of private equity gaat, de verwachte rendementen van nu zijn ten opzichte van 2012 allemaal met zo’n 2-3 procent gedaald. Wuijster: “Dat klinkt misschien als een bescheiden krimp, maar over een jarenlange periode betekent het een flinke knauw voor het belegd vermogen. Als je gaat kijken naar de oorzaken van die rendementsafname in de afgelopen jaren, komen ruwweg vier factoren naar voren. Een lage productiviteitsgroei bij bedrijven en toenemende schulden van overheden, bedrijven en huishoudens. Dat zijn de eerste twee. In de afgelopen vijf jaar hebben centrale banken bovendien – om de economie te stimuleren – een intensief monetair beleid gevoerd door in hoog tempo staatsschuld op te kopen. En de steeds intensiever geworden zoektocht naar beleggingen die wél nog wat rendement genereren, heeft de verwachte rendementen van andere assets óók onder druk gezet.”

Let wel, dit was de situatie tot maart 2020. Want de uitbraak van de corona-pandemie had nog eens een versnellend effect op alle vier genoemde trends. Met andere woorden, de verwachte beleggingsrendementen namen daardoor nóg verder af.

 

Mondmaskers en geneesmiddelen
Tegelijkertijd brengt Covid-19 een aantal trends met zich mee waarop je als institutionele belegger kunt inspelen, aldus Wuijster. “De neiging tot daadkracht en ingrijpen bij overheden is groter dan de angst om schulden te maken. Daardoor ontstaan mogelijkheden om samen met die overheden te investeren in projecten die gericht zijn op het verzachten van de crisis. Bovendien zijn face to face ontmoetingen in rap tempo afgenomen, wat een flinke impact heeft op de detailhandel, kantorenmarkt en reisgedrag. Dat biedt weer interessante mogelijkheden om in infrastructuur te investeren. Maar het vraagt ook om een heroriëntatie binnen de onroerendgoedportefeuille: sluit die optimaal aan op genoemde ontwikkelingen? Wat we ook zien, is dat zich een ontwikkeling voltrekt waarbij met name cruciale productie – mondmaskers, geneesmiddelen – weer ‘naar huis’ wordt gehaald. Die trend was overigens al vóór Covid-19 ingezet;  de lange value chains tussen bijvoorbeeld China en Europa worden als te kwetsbaar gezien. Zolang het loopt als gepland werkt het goed, maar er hoeft maar één dingetje in de keten mis te gaan, en de gevolgen zijn groot.”

 

Offshoring
Een andere trend die Ronald aanstipt, is de boost die het werken-op-afstand heeft gekregen door corona. Want als men eenmaal gewend is aan die manier van werken, hoe klein is de stap dan naar off-shoring? “Moet die juridisch analyse nog wel in Amsterdam plaatsvinden, of kan het ook in Delhi? Diensten worden in sneltreinvaart verhandelbaar, wat kan leiden tot een nieuwe globaliseringsgolf”, aldus Wuijster.

Het corona-tijdperk brengt dus zijn eigen investeringsmogelijkheden met zich mee, waarbij je als belegger ook nog serieus rekening moet houden met het gevaar van een dreigende financiële crisis.  

 

Deur blijft dicht
In een wereld waarin er op financiële markten niet echt meer veilige assets met voldoende verwacht rendement beschikbaar zijn, is ‘ondernemend beleggen’ voor een institutionele belegger the name of the game. Directe beleggingen dus, zonder tussenkomst van financiële markten. En juist daar komen de voordelen om de hoek kijken die een grote belegger als APG heeft. Wuijster: “Door de omvang van het belegd vermogen en kennis van lokale markten is er toegang tot dergelijke real assets, terwijl de deur dicht blijft voor partijen die die schaalgrootte niet hebben. Ook voor de monitoring van dit soort investeringen is die omvang nodig – dit proces is immers veel arbeids- en kennisintensiever dan wanneer je belegt via de beurs.”

 

Vinger in de pap
Dergelijke beleggingen in real assets bieden de gelegenheid om een flinke vinger in de spreekwoordelijke pap te hebben. “Die sterke governance rights zijn wat ons betreft echt essentieel voor de verdere ontwikkeling van onze real assets beleggingsportfolio. Daarnaast spelen partnerschappen een belangrijke rol, en kostenefficiëntie in het beleggingsproces. Bovendien moeten we in staat zijn om invloed uit te oefenen op de duurzaamheids- en governance-factoren die relevant zijn voor een specifieke belegging”, aldus Wuijster.   

Volgende publicatie:
APG langjarige beleggingshorizon ‘van reuzenbelang’

APG langjarige beleggingshorizon ‘van reuzenbelang’

Gepubliceerd op: 30 maart 2020

APG wil de continuïteit van de dienstverlening aan pensioenfondsen en 4,6 miljoen deelnemers garanderen - juist in een tijd waarin de ontwikkelingen rondom Covid-19 de maatschappij confronteren met veel onzekerheid. Om in te spelen op de gevolgen van de verspreiding van Covid-19 hebben we in de afgelopen weken diverse maatregelen genomen.

Dat de pensioenadministratie voor onze opdrachtgevers robuust en accuraat blijft, is één aspect daaraan; zeker nu is het belangrijk dat deelnemers het juiste pensioen ontvangen, en tijdig.

Maar ook het goed en verantwoord beleggen van pensioengelden in deze moeilijke tijd gaat ‘gewoon’ door. De wereldwijde onzekerheid van dit moment heeft een aanzienlijk negatieve impact op de financiële markten. De rente staat ook nog steeds op een zeer laag niveau. Beide factoren raken de dekkingsgraden van de pensioenfondsen waarvoor APG werkt fors. Daarom is een belangrijk deel van onze aandacht momenteel nóg meer gericht op de beleggingen die we voor onze pensioenfondsklanten doen.  

 

Ronald Wuijster, binnen de raad van bestuur van APG verantwoordelijk voor Asset Management: “In de afgelopen periode was de eerste prioriteit het kunnen blijven werken: analyseren, structureren en handelen op de beurzen. Waar we voor zorgen, is dat we de met onze pensioenfondsklanten afgesproken en goed geteste procedures blijven volgen: We houden de hedges in stand, we blijven herbalanceren en we beschermen de beleggingsportefeuille. Zoals bij veel bedrijven, is het leeuwendeel van de APG-medewerkers, inclusief de meeste beleggers, in de afgelopen weken vanuit huis gaan werken. Alleen als het echt niet anders kan, vinden werkzaamheden op kantoor plaats.”

 

Ook in deze moeilijke periode blijft APG zich richten op het realiseren van een verantwoord lange termijn rendement. Ronald Wuijster daarover: “We geloven in diversificatie, waarbij vooral tijdsdiversificatie uitstekend bij ons past. Juist nu wordt het reuzenbelang weer eens aangetoond van het vasthouden aan een langjarige beleggingshorizon. Na meer dan tien goede leggingsjaren zal het de komende tijd met de rendementen niet meevallen. Toch verschijnen er ook weer kansen aan de horizon. Over die kansen moeten we nu al goed nadenken, want iedere crisis betekent dat een aantal dingen daarna nooit meer hetzelfde zal zijn. Talrijke nieuwe trends zullen gaan ontstaan, en daarop kunnen we voor onze opdrachtgevers inspelen.”

 

Somber beeld van dekkingsgraad, maar ook lichtpuntjes zichtbaar

Over die toekomstscenario’s is APG ook met pensioenfondsklanten al in gesprek: “Het beeld van hun dekkingsgraad is somber. Tegelijk zijn er ook lichtpuntjes. Het geloof in nut en noodzaak van het spreiden van (collectief) beleggingsrisico in de tijd kent landelijk een sterke opleving. Een mogelijk scenario is daarnaast dat -ook dat zou de omgekeerde situatie zijn vergeleken met de kredietcrisis- , de rente weliswaar eerst is gedaald maar vervolgens jarenlang trendmatig zal stijgen vanwege de financieringsbehoefte van overheden, wat hoogstwaarschijnlijk tot hogere dekkingsgraden zal leiden.”

Volgende publicatie:
Een dag op pad met BNR-panellid Thijs Knaap

Een dag op pad met BNR-panellid Thijs Knaap

Gepubliceerd op: 13 februari 2020

Thijs Knaap, senior strategist bij APG Asset Management, is al ruim een jaar vast panellid bij het BNR beleggerspanel. Bij BNR kennen ze hem als iemand die zich niet laat verleiden tot makkelijke soundbites. Oog hebben voor het breder perspectief op de economie, aandelenmarkten en zijn specialiteit Azië, dat is zijn stijl. Hoe bereidt hij zich voor op een radio-uitzending? We liepen een dag met hem mee.

 

4 februari 10.45 uur: twee uur en drie kwartier voor de uitzending.

 

Thijs Knaap stapt de kamer van woordvoerders Michael Vos en Dick Kors binnen. Vlekkeloos wit overhemd, zwarte pantalon en colbert, schoenen keurig gepoetst. “Tikkeltje overdressed voor een radio-optreden”, grapt hij later. “Maar ik heb later vandaag nog een afspraak met een klant.” In zijn hand twee a4’tjes met aantekeningen. Gisteren kreeg hij van de redactie de onderwerpen gemaild die in de uitzending besproken worden: verkiezing democratische presidentskandidaat, de gevolgen van het Corona-virus op de  Chinese aandelenkoersen, het nieuwe duurzaam en verantwoord beleggingsbeleid van pensioenfonds ABP. Wat kan hij daar namens APG over zeggen? De grove lijnen heeft hij al op papier staan. Met Dick en Michael zet hij de puntjes op de i. Zijn alle aspecten van een onderwerp aan bod gekomen? Waar kun je de nadruk op leggen? Thijs voegt ondertussen al schrijvend de aanwijzingen tussen zijn eigen notities.

 

11.30 uur: twee uur voor de uitzending.

 

Na het overleg met de woordvoerders heeft Thijs een kort overleg met Erik Jan Stork, fiduciair manager verantwoord beleggen. Erik Jan geeft nog wat extra inhoudelijke input over het nieuwe duurzame beleid van ABP. Thijs: “Voor de wat specifiekere onderwerpen als duurzaam beleggen en beleggen in aandelen raadpleeg ik standaard ook nog een collega die expert is op een bepaald onderwerp. Nuttig en ook erg leuk, omdat mijn APG-netwerk zo snel groter wordt.”

 

12.40 uur: vijftig minuten voor de uitzending.

 

Na een snelle lunch wordt het tijd om af te reizen naar BNR. Van de Zuidas naar Amsterdam-Oost. Een rit die hij normaal gesproken fietsend maakt. “Makkelijk, snel en wat extra beweging kan geen kwaad.” Wel even buienradar checken. De heenweg lijkt het droog te zijn. De terugweg lijken er wel wat buien aan te komen. “Kom op, we wagen het erop!” Even later op fiets: “Heb nog even geteld: dit wordt mijn 21e uitzending als panellid van BNR Zakendoen.” Hoe word je vast panellid van een radioprogramma? “Tja, hoe gaan die dingen. Vorig jaar kwam ik weer terug in Nederland na een avontuur van twee jaar bij APG AM in Hong Kong. Ik had in vorige functies al de nodige media-ervaring opgedaan. Naast macro-economische kennis, inmiddels ook wat meer verstand van de Aziatische markt. Je wordt een keer gevraagd voor een uitzending en voor je het weet belandt je naam in de kaartenbak van de redactie en word je vaker teruggevraagd. Uiteraard met de volle steun van APG.”

 

13.10 uur: twintig minuten voor de uitzending.

 

Thijs groet mede-panellid Martine Hafkamp van Fintessa als hij door de draaideur van de studio loopt. Op de bank bij de receptie pitchen ze nog even snel hun onderwerpen aan elkaar. Zenuwachtig? Nee, dat is niet het juiste woord. Meer een soort van gezonde wedstrijdspanning, een moment van extra alertheid en scherpte. “Een optreden in de media is nooit zomaar een gesprek. Die wijze les kreeg ik van de vorige woordvoerder van APG. Dat besef heb ik wel tijdens een uitzending. Een medium wil iets van jou, in de vorm van een interessant inzicht of een prikkelende quote, tegelijkertijd krijgen we daar als APG de kans om onze visie met een breed publiek te delen.”

 

13.27 uur: drie minuten voor de uitzending.

 

Klap, klap! Mary Pieterse Bloem van ABN Amro, het derde panellid, heeft inmiddels ook plaatsgenomen op de bank. Een luchtig gesprek over de laatste beleggingstrends wordt abrupt onderbroken door de opnameleider. Die maant de panelleden met handgeklap om zich naar de studio te begeven. Achter het glas wacht presentator Thomas van Zijl al op hen. Na wat handen schudden en een kort praatje gaat ieder panellid staan achter zijn eigen microfoon.

 

13.30 uur: start uitzending.

 

De uitzending begint luchtig met een grapje over de A4’tjes van Thijs. “Ze weten bij BNR inmiddels ook dat ik me goed voorbereid”. In het programma worden ook wel eens wat beleggers uitgenodigd die uit het hoofd met wat prikkelende quotes een discussie op gang kunnen brengen. Thijs: “Dat is niet mijn stijl. Ik probeer altijd zaken in perspectief te plaatsen, inzicht te verschaffen. Ik sta daar niet alleen als Thijs Knaap, maar ook als vertegenwoordiger van een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld. Dat schept de verantwoordelijkheid om zaken goed voor te bereiden. Dat wil niet zeggen dat ik onverwachte, persoonlijke vragen uit de weg ga. Ik heb het vertrouwen dat ik, ook als het persoonlijk wordt, grotendeels namens APG spreek.”

 

13.45 uur:

 

Het nieuwe duurzame en verantwoorde beleggingsbeleid komt ter sprake. Thomas van Zijl vuurt

meteen een kritische vraag op Thijs af. Legt dit beleid niet teveel beperkingen op? Thijs: “We moeten de CO2-uitstoot van onze portefeuille eerst meetbaar maken en vervolgens terugdringen. Sommige bedrijven zullen buiten de boot vallen. We hebben er alle vertrouwen in dat we aan deze doelen kunnen voldoen met behoud van rendement en risico.”

 

14.00 uur:

 

Einde uitzending. Thijs praat nog even na met presentator Thomas van Zijl en verschijnt even later bij de receptie. Buiten regent het inmiddels. Met een kop koffie bij naastgelegen restaurant Dauphine wachten we de bui af. Hoe ging het? “Wel goed. Al blijft het lastig om de gevolgen van iets complex als een duurzaam beleggingsbeleid in een paar zinnen samen te vatten.”

 

14.20 uur:

 

Buiten plenst het inmiddels. Terugfietsen in pak is geen aantrekkelijke optie. Fiets in de metro dan maar. Terug naar zijn “fanclub” op kantoor. De meeste directe collega’s hebben wel geluisterd naar de uitzending, verwacht hij. Soms valt er wel een licht kritische noot. “Waarom heb je dit onderwerp niet besproken?”, maar stiekem zijn ze best wel een beetje trots op hun man bij BNR.

 

Luister hier terug naar de uitzending van het BNR Beleggerspanel met Thijs Knaap

Volgende publicatie:
Jaarverslag APG 2018: ondanks uitdagend jaar ligt APG op koers

Jaarverslag APG 2018: ondanks uitdagend jaar ligt APG op koers

Gepubliceerd op: 25 april 2019

Vandaag publiceren wij als APG ons jaarverslag over het jaar 2018. Hierin lees je hoe wij in 2018 werkten voor acht pensioenfondsen, 21.000 werkgevers en via hen voor 4,6 miljoen mensen in Nederland.

 

Kernpunten jaarverslag:

  • Extra rendement t.o.v. markt in uitdagende marktomstandigheden
  • Lagere kosten per deelnemer
  • Extra inzicht en handelingsperspectief gegeven aan deelnemers
  • Bedrijfsonderdelen nieuw onderdak gegeven

APG behaalde voor zijn pensioenfondsen en hun deelnemers over 2018 een gemiddeld extra rendement ten opzichte van de markt van 90 basispunten. Tegelijkertijd slaagde APG erin om de uitvoeringskosten per deelnemer met 6% te verlagen naar €69,40. Daarnaast verleende APG 850.000 deelnemers van ABP inzicht in pensioenvermogen via de Persoonlijke Pensioenpot en 56.000 deelnemers van SPW kregen financieel handelingsperspectief met de lancering van Helder Overzicht & Inzicht. De omzet van APG bedroeg in 2018 €1.036 miljoen. Het netto resultaat kwam uit op €48 miljoen.

 

Gerard van Olphen, voorzitter raad van bestuur APG: ‘Het meest uitdagend vond ik de externe omstandigheden. Wij werken hard aan pensioenwaarde: we willen zo veel mogelijk waarde creëren voor elke euro die deelnemers via ons inleggen. Het afgelopen jaar hebben we een paar goede stappen gezet: we liggen strategisch op koers, we hebben gemiddeld de uitvoeringskosten per deelnemer met zes procent verlaagd en we geven klanten meer inzicht in hun pensioen. Tegelijkertijd blijft het kortingsspook boven de markt zweven door de lage rente. Bovendien neemt het vertrouwen van de deelnemer en het maatschappelijk draagvlak steeds verder af door het uitblijven van een pensioenakkoord. Dat is lastig.’

 

APG beheert het pensioenvermogen van miljoenen mensen en dat zij erop kunnen vertrouwen dat hun opgebouwde pensioenrechten op een goede manier worden belegd, geadministreerd en uitgekeerd.

 

In ‘Pensioen mag geen tweede Brexit worden’ blikken bestuursvoorzitter Gerard van Olphen en Ronald Wuijster, verantwoordelijk voor vermogensbeheer, terug én vooruit en leggen uit hoe APG omgaat met dilemma’s als geen pensioenakkoord, rendement versus duurzaamheid en bonussen voor beleggers. Lees hier het gehele interview

 

Bekijk hier het volledige APG Jaarverslag 2018

Volgende publicatie:
a.s.r. neemt Loyalis over

a.s.r. neemt Loyalis over

Gepubliceerd op: 4 december 2018

APG focust zich op realiseren van pensioenwaarde voor deelnemers

 

ASR Nederland N.V. (a.s.r.) en APG zijn overeengekomen dat a.s.r. verzekeringsdochter Loyalis overneemt van pensioenuitvoerder APG. De verkoop van Loyalis past binnen de strategie van APG om de focus primair te richten op het realiseren van pensioenwaarde voor deelnemers van pensioenfondsen die door APG worden bediend. De beoogde verkoop aan a.s.r. biedt Loyalis een nieuw thuis bij een gerenommeerde verzekeraar en daarmee de mogelijkheid om haar schaal verder te vergroten en een breder productaanbod te realiseren. Om de continuïteit van de dienstverlening aan klanten te waarborgen, zijn er meerjarige afspraken gemaakt tussen APG en a.s.r. Klanten blijven daardoor de dienstverlening ontvangen zoals zij die van Loyalis gewend zijn. Ook is afgesproken, dat het schadebedrijf en de hieraan gerelateerde stafdiensten van Loyalis in Heerlen gevestigd blijven.

 

A.s.r. meldt: “De naam en het merk Loyalis zullen blijven bestaan. Het kantoor van Loyalis blijft gevestigd in Heerlen. Van hieruit zal het AOV-bedrijf van Loyalis blijven opereren en de samenwerking met APG continueren ten behoeve van kennisdeling, productontwikkeling en klantbediening. De leven- en pensioenactiviteiten van Loyalis zullen naar verwachting in 2020 worden geïntegreerd in die van a.s.r. a.s.r. heeft samen met APG de intentie om eventueel verlies van arbeidsplaatsen zoveel mogelijk op te vangen binnen het bedrijf in Heerlen en door het invullen van vacatures bij a.s.r. en APG.”

 

Gerard van Olphen, bestuursvoorzitter APG Groep, geeft aan blij te zijn dat Loyalis onderdak krijgt bij a.s.r.: “Met a.s.r. wordt Loyalis de mogelijkheid geboden om haar toekomst in de verzekeringsmarkt te verstevigen. a.s.r. is een grote Nederlandse partij die continuïteit en zekerheid biedt voor klanten van Loyalis op de langere termijn. APG kan zich nu meer richten op haar primaire taken op het gebied van pensioenuitvoering en vermogensbeheer van de aan ons verbonden pensioenfondsen. APG blijft overigens via een samenwerkingsovereenkomst met a.s.r. verbonden met Loyalis. We willen iedereen bij Loyalis danken voor de inzet. Zij hebben met hun expertise en inzet Loyalis gemaakt wat het nu is: een sterk en mooi verzekeringsbedrijf met unieke producten. Wij wensen onze mensen veel succes in de toekomst, waarbij we uitzien naar de voorzetting van onze samenwerking”.

 

Peter van Wageningen, bestuursvoorzitter Loyalis: “Ik ben blij met het nieuwe perspectief voor Loyalis. Ik wil onze mensen bedanken voor hun inzet in de afgelopen periode. Dankzij hun enthousiasme en betrokkenheid is Loyalis uitgegroeid tot een sterk en solide bedrijf. Met onze nieuwe aandeelhouder kunnen we verder werken aan het doorontwikkelen van onze producten, diensten en klantbediening. Met het afronden van het verkooptraject kunnen we ons vol richten op het werken met onze klanten en het uitbouwen van onze marktpositie.”

 

De uiteindelijke afronding van de overname is nog onder voorbehoud van goedkeuring van de officiële instanties. Verder wordt de ondernemingsraad van APG in de gelegenheid gesteld te adviseren over de transactie. Vanzelfsprekend is de medezeggenschap volledig geïnformeerd en nauw bij het proces betrokken en zal het adviestraject op korte termijn worden ingezet.

Volgende publicatie:
APG verkoopt Inovita aan Keylane

APG verkoopt Inovita aan Keylane

Gepubliceerd op: 5 september 2018

APG verkoopt vandaag dochteronderneming Inovita (inclusief onderdeel Inotime) aan Keylane. De activiteiten van softwareleverancier Inovita passen niet langer bij de strategie van APG. Er zijn verder meerjarige afspraken gemaakt vanuit APG voor een samenwerking rond het systeem Lifetime.

Doordat APG zich meer gaat focussen op zijn primaire diensten als pensioenuitvoering en vermogensbeheer, is er op termijn geen logische toekomst meer voor Inovita bij APG. Keylane is een partij met een duidelijke visie en groeistrategie voor Inovita. Voor de pensioenklanten van Inovita ontstaat een grotere innovatieve en draagkrachtige software leverancier. APG blijft gewoon klant van Inovita.

 

Over Keylane
Keylane is een Europese leverancier van moderne, klantgerichte software voor de verzekerings- en pensioensector. Dankzij diepgaande IT-kennis en jarenlange expertise in de sector, helpen zij klanten bij het verbeteren van hun bedrijfsvoering en de inzet van technologie. Keylane levert diensten aan meer dan honderd verzekeringsmaatschappijen en pensioeninstellingen. Het hoofdkantoor van Keylane is gevestigd in Utrecht. Lees meer op Keylane.com

Volgende publicatie:
Pijpleidingen teerzand: kritisch aandeelhouderschap effectiever

Pijpleidingen teerzand: kritisch aandeelhouderschap effectiever

Gepubliceerd op: 31 juli 2018

Greenpeace vraagt pensioenfondsen en bedrijven om beleggingen te verkopen in bedrijven die pijpleidingen aanleggen voor het transport van teerzand. Zo ook aan pensioenfonds ABP en uitvoerder APG.

 

Wij geven echter de voorkeur aan een dialoog met deze bedrijven in plaats van ons belang te verkopen en daarmee weg te lopen voor lastige issues. Juist doordat we een kritische aandeelhouder zijn, oefenen we invloed uit op deze bedrijven als het gaat om duurzaamheidsthema’s als onder meer mensenrechten, klimaatverandering en arbeidsveiligheid. Net zoals bij al onze beleggingen maken we ook bij deze investering een afweging op rendement, risico, kosten en duurzaamheid. Wij geloven dat de samenleving en onze deelnemers het beste gediend zijn met kritische aandeelhouders zoals APG/ABP. De inbreng van organisaties als Greenpeace waarderen wij en gebruiken wij ook in onze dialoog met bedrijven waarin we investeren.

In gesprek met Greenpeace
We hebben op 11 juli een brief aan Greenpeace gestuurd. Op 19 juli hebben we met vertegenwoordigers van ABP en APG een gesprek met Greenpeace gevoerd. Na de zomervakantie zal dat een vervolg krijgen door een gesprek met de beide CEO’s van APB en APG.

 

ABP en APG willen bijdragen aan een duurzamere wereld door de pensioenpremies van onze deelnemers te beleggen via maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzame investeringen. Aangezien duurzaamheid voor ons beiden geen vrijblijvend thema is, heeft ABP een aantal specifieke doelstellingen geïmplementeerd voor het duurzame en verantwoorde investeringsbeleid van ABP dat tegen 2020 moet worden gerealiseerd en uitgevoerd door APG.

Volgende publicatie:
Premier Rutte bezoekt E Fund en APG in China

Premier Rutte bezoekt E Fund en APG in China

Gepubliceerd op: 11 april 2018

Een brede Nederlandse overheidsdelegatie, waaronder premier Rutte, bezoekt deze week China voor een handelsmissie. Het partnerschap van APG en E fund is onderdeel van hun programma. E Fund is één van de grootste beleggers van China. APG en E Fund wisselen kennis uit op het gebied van vermogensbeheer, ICT en pensioenadministratie.

 

Premier Rutte bracht een bezoek van een uur aan het E Fund-kantoor in Guangzhou, waarbij hij zijn waardering uitsprak voor het partnerschap en de voordelen ervan voor beide bedrijven en landen.

 

In aanwezigheid van Minister Bruins vond ook de ondertekening plaats van een intentieverklaring tussen APG, E fund, Erasmus Universiteit en de Universiteit van Peking om te beginnen aan het eerste onderzoeksproject van de Financial Future Planning Academy.

Volgende publicatie:
APG verwelkomt rapport EU-expert-groep over duurzame financiering

APG verwelkomt rapport EU-expert-groep over duurzame financiering

Gepubliceerd op: 31 januari 2018

Eind 2016 gaf de Europese Commissie opdracht aan een High Level Expert Group (HLEG) om te werken aan een duurzamer financieel systeem en om een brede blauwdruk voor hervormingen in de hele investeringsketen te ontwikkelen, waarop een duurzame financieringsstrategie voor de EU kan worden gebouwd. Deze groep, waarvan Claudia Kruse, Managing Director Responsible Investment & Governance bij APG, lid was, heeft vandaag haar eindverslag gepubliceerd.

 

Een van de belangrijkste aanbevelingen is het creëren van een EU-duurzame taxonomie, een classificatiesysteem om te bepalen welke activa bijdragen aan het klimaatakkoord van Parijs en de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Dit is in lijn met wat APG en zijn klanten willen bereiken en met de Taxonomy on Sustainable Development Investments (SDI's), die wordt ondersteund door andere asset-eigenaren, zal een van de bestaande kaders zijn om op voort te bouwen.

 

Andere aanbevelingen van de EU Expert Group zijn:

  • Het verduidelijken ‘investor duties’ zodat er meer aandacht komt voor lange termijn en duurzaamheids voorkeuren
  • Het verbeteren van openbaarmaking regels om duurzaamheid risico's volledig transparant te maken, te beginnen met klimaatverandering
  • Sleutelelementen van een retail-strategie voor duurzame Financiën: beleggingsadvies, milieulabels en SRI minimumnormen
  • Het ontwikkelen en implementeren van officiële Europese duurzaamheidsstandaarden en etiketten, beginnend met groene obligaties
  • Het oprichten van ‘Sustainable Infrastructure Europe’
  • Bestuur en leiderschap
  • Het opnemen van duurzaamheid in het toezichthoudende mandaat van de ETA's en uitbreiden van de horizon van het toezicht op de risico 's

Claudia Kruse Managing Director Responsible Investment & Governance bij APG:
"We verwelkomen de ambitie van de Commissie om aan een meer duurzaam financieel systeem te bouwen en zijn blij dat we een bijdrage leverden als onderdeel van de ‘EU High Level Expert Group on Sustainable Finance’. We geloven dat deze aanbevelingen kunnen bijdragen aan een verschuiving van meer kapitaal naar duurzame oplossingen en de integratie van duurzaamheid in beleggingsbeslissingen. APG en haar klanten worden gezien als toonaangevend op het gebied van verantwoord beleggen en wij zijn van mening dat een duurzaam financieel stelsel in het beste belang van deelnemers is."

 

Volgende publicatie:
Chinese E Fund en APG richten Financial Future Planning Academy op

Chinese E Fund en APG richten Financial Future Planning Academy op

Gepubliceerd op: 21 maart 2017

Na de ondertekening van de intentieverklaring afgelopen juni, richten E Fund, de op twee na grootste vermogensbeheerder van China, en APG, een van de grootste pensioenuitvoerders van Europa, nu samen de “Financial Future Planning Academy” op.

 

De Academie zal samenwerken met topuniversiteiten in beide markten en zal zich richten op financiële beleggingen, technologie, beleid en regelgeving. Daarnaast zal de Academie zich bezighouden met onderzoek naar betere beleggingsproducten en adviezen voor beleidsuitvoering.

 

'Denktank' voor thought leadership

Sau Kwan, voorzitter van E Fund, zei: "We zijn erg enthousiast om de Academie samen met APG op te richten. Ik denk dat de Academie de 'denktank' zal zijn om thought leadership en oplossingen te bieden voor beide markten, en ons te helpen betere beslissers te zijn, die voortdurend dienen voor onze klanten en de gemeenschap." De samenwerking tussen E Fund en APG is afgelopen juni van start gegaan en bestrijkt een breed spectrum van pensioenadministratie, vermogensbeheer en ICT-domeinen. In de afgelopen 10 maanden zijn er veel successen geboekt, waaronder een gezamenlijk investeringsplatform voor de Chinese markt en een technologiepartnerschap. Over de oprichting van de Academie verklaarde Gerard van Olphen, CEO van APG: "We zijn blij dat we de Academie mede kunnen oprichten. Het is een belangrijke stap in onze samenwerking met het E Fund. De KNAW zal professionele inzichten en consultancy produceren om ons te ondersteunen in onderzoek en investeringen, waarbij investeerders en particulieren worden begeleid bij betere pensioenplannen."

 

Over E Fund

E Fund is opgericht op 17 april 2001 en uitgegroeid tot een toonaangevende vermogensbeheerder die vermogensbeheerdiensten in China biedt met beleggingsfondsen, pensioenfondsen en gescheiden rekening bedrijf biedt. Vanaf eind 2016 bedroeg het totale Assets under managemt meer dan RMB 1 biljoen, en staat daarmee in de top 3 fondsbeheerders in China. Het bedrijf leidt de 1e plaats door AUM zonder geldmarktfondsen. E Fund's hoofdkantoor is in Guangzhou, China. Verder zijn er kantoren in Beijing, Shanghai, Hong Kong, New York en andere grote steden in China.

Volgende publicatie:
Beleggen in de VN-doelen, mét rendement

Beleggen in de VN-doelen, mét rendement

Gepubliceerd op: 6 september 2016

De Verenigde Naties hebben vorig jaar de “Sustainable Development Goals” (SDG’s) voor 2030 vastgelegd. Een set van zeer ambitieuze en duurzame doelen, onder meer op het gebied van klimaat, gezondheidszorg en onderwijs. In de komende 15 jaar zullen alle zeilen bijgezet moeten worden om deze doelen te realiseren. Grote, institutionele beleggers willen en kunnen hieraan bijdragen.

 

Fors opvoeren van duurzame beleggingen

APG en PGGM willen in de transitie naar een meer duurzame wereld een leidende rol spelen. Samen beleggen wij voor onder meer de pensioenfondsen ABP en PFZW zo’n 600 miljard euro aan vermogen. Wij kunnen geen concessies doen aan de te behalen financiële resultaten voor deelnemers. Tegelijkertijd vinden we het van groot belang om met onze beleggingen bij te dragen aan het realiseren van de SDG’s.

In opdracht van ABP en PFZW zijn wij onze duurzame beleggingen fors aan het opvoeren. We verwachten namelijk dat deze beleggingen behalve een positieve maatschappelijke bijdrage minimaal een marktconform rendement opleveren.

 

Expliciet uitspreken over de specifieke, maatschappelijke doelen

Nieuw is dat de grote Nederlandse pensioenfondsen zich expliciet uitspreken over de specifieke, maatschappelijke doelen waaraan zij willen bijdragen; wat ze wél willen voor hun deelnemers, niet alleen wat ze niet willen. Bijvoorbeeld door VN-doelen op het gebied van onderwijs of gezondheidszorg te ondersteunen. Zonder dat dit ten koste gaat van het financiële resultaat.

Wij noemen deze beleggingen vanaf nu Sustainable Development Investments (SDI’s). Behalve dat deze investeringen moeten voldoen aan de reguliere rendementseisen moeten ze een substantiële en meetbare bijdrage leveren aan een of meer SDG’s.

Als institutionele beleggers een deel van hun belegd vermogen verschuiven naar ondernemingen met een grotere bijdrage aan de SDG’s, dan is dat een belangrijk signaal naar betreffende ondernemingen, hun sectorgenoten en de gehele markt. Daarnaast benadrukken wij richting onze beleggingen het belang van meetbare resultaten van hun bijdrage. Dat biedt ondernemingen de gelegenheid zich te profileren met de oplossingen die zij bieden met hun producten en diensten voor een meer duurzame wereld. Uiteraard is hier voor bedrijven en beleggers nog volop werk in uitvoering. Maar het is ook een bron van innovatie en motivatie. Een manier om klanten te binden en behouden.

 

Belang van een gedeelde definitie voor Sustainable Development Investments

APG en PGGM werken nauw samen aan deze nieuwe aanpak. Ook vermogensbeheerders MN, ACTIAM en Kempen hebben hier in het afgelopen jaar intensief aan meegewerkt. De grote Zweedse pensioenfondsen zijn eveneens aan boord. Andere institutionele beleggers worden uitgenodigd om zich hierbij aan te sluiten. Deze week vindt de grote Principles for Responsible Investment (PRI) conferentie in Singapore plaats. Daar zijn alle toonaangevende institutionele beleggers aanwezig. We zullen daar het belang van een gedeelde definitie voor Sustainable Development Investments onder de aandacht brengen. Zodat niet alleen wij maar ook andere grote institutionele beleggers stappen zetten. Samen kunnen we zorgen voor een wereld waarin het prettig leven en pensioneren is.

Volgende publicatie:
Drijvende kracht achter GRESB

Drijvende kracht achter GRESB

Gepubliceerd op: 28 juni 2016

Internationaal gezien zijn we een vastgoedbelegger van formaat. We zijn ervan overtuigd dat betere duurzaamheidprestaties van vastgoedbeleggingen u op termijn een beter resultaat opleveren.

 

Ongeveer 10 procent van het pensioenvermogen dat wij beheren, beleggen we in de categorie vastgoed. Doorgaans houden we een belang aan van 5 procent tot bijna 40 procent in vastgoedfondsen of -ondernemingen. Als een van de drijvende krachten achter de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB) verwachten wij van alle vastgoedfondsen consequente normen voor duurzaamheidsverslaggeving. Met ondernemingen en vastgoedfondsen voeren we namens u een actieve dialoog. Alle nieuwe beleggingen beoordelen we streng op ESG-criteria (Environmental, Social, Governance).

 

Outperformance binnen de benchmark

De vastgoedsector is alleen al in Europa verantwoordelijk voor ongeveer 40 procent van de emissies en draagt daarmee bij aan klimaatverandering. Wij zijn ervan overtuigd dat betere duurzaamheidprestaties van haar vastgoedbeleggingen op termijn leiden tot een verbetering van het risico-rendementsprofiel van onze vastgoedbeleggingen. GRESB geldt als norm voor het beoordelen en benchmarken van vastgoedportefeuilles over de hele wereld. Vastgoedportefeuilles van pensioenfondsen die klant zijn van APG Asset Management presteren beter dan de GRESB-benchmark. Dit is mede te danken aan de strategie van actieve betrokkenheid bij en gesprekken met de ondernemingen en fondsen waarin wordt belegd. Het doel hiervan is hun duurzaamheidprestaties te verbeteren.

 

Focus op consistentie

In verschillende brancheorganisaties zoals INREV en EPRA (de Europese brancheorganisatie voor beleggers in respectievelijk niet-beursgenoteerde en beursgenoteerde vastgoedfondsen) zijn wij actief. Daarbij is ons doel om deze organisaties ertoe te bewegen consequente normen voor duurzaamheidprestaties te ontwikkelen. Bovendien nam APG Asset Management als enige belegger deel aan de aanvullende richtlijnen voor de bouw- en vastgoedsector (GRI CRESS) van het Global Reporting Initiative (GRI). Daarnaast is gezorgd voor harmonisatie van de meetgegevens van GRI CRESS, GRESB en de duurzaamheidrichtlijnen van INREV en EPRA.

 

Actieve dialoog en actief aandeelhouderschap

Als aandeelhouder stellen wij ons namens u actief op tegenover ondernemingen en maken wij gebruik van het recht om corporate governance-kwesties aan de orde te stellen. Wij hebben een duidelijke opvatting over wat wel en niet acceptabel is. Naast een vastgoedspecialist binnen het ESG-team voor Europa en de Verenigde Staten beschikken we ook over een specialist voor duurzaamheid & goed ondernemingsbestuur in Azië.

 

Alleen beleggingen in het eerste of tweede kwartiel

Zowel voorafgaand aan als tijdens de periode van beleggen zorgen wij ervoor dat de risico's omtrent milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur voor u bekend zijn. Een onderdeel van het due diligence proces is dat externe vastgoedmanagers en vastgoedondernemingen verplicht zijn de online survey van GRESB in te vullen. Als een nieuwe strategische vastgoedbelegging in de GRESB-database qua prestaties (nog) niet in het eerste of tweede kwartiel zit, dan moet het management zich committeren om zich te verbeteren en deze positie te bereiken. Voldoet de betreffende investering hier onvoldoende aan, dan nemen we passende maatregelen. Denk aan verkoop van beursgenoteerde vastgoedposities of geen nieuwe investeringen meer doen met een private vastgoedmanager die in gebreke blijft.

 

Het hierboven beschreven beleid passen we toe op de strategische vastgoedportefeuille. Dit betreft ongeveer driekwart van de gehele vastgoedportefeuille. Voor de tactische vastgoedportefeuille is dit beleid ongeschikt aangezien de korte termijn horizon van deze portefeuille onvoldoende ruimte biedt voor een actieve dialoog met het management van deze ondernemingen. Kortom: duurzaamheid en goed ondernemingsbestuur maken integraal deel uit van ons beleggingsproces.

Volgende publicatie:
Beleggen met behulp van Big Data

Beleggen met behulp van Big Data

Gepubliceerd op: 28 februari 2016

Grote beleggers maken in toenemende mate gebruik van big data, waarbij grote hoeveelheden data worden geanalyseerd om er trends uit te destilleren.

 

Als Valentijn van Nieuwenhuijzen op de eerste handelsdag van dit jaar zijn laptop openklapt, ziet hij meteen dat er iets bijzonders aan de hand is. De cijfers van MarketPsych, het systeem waarmee NN Investment Partners het sentiment in de markt meet, komen binnen. Artikelen over innovatie scoren hoger dan gemiddeld in de digitale media, maar belangrijker: woorden die geassocieerd worden met stress en ‘gloom’ (somberheid) beheersen het digitale domein, net zoals de term ‘conflict’. 

 

Het hoofd strategie van de Nederlandse vermogensbeheerder met €187 mrd onder beheer besluit op de rem te trappen: hij schroeft de beleggingen in aandelen terug en houdt meer cash aan. Die week schieten beleggers inderdaad in de stress: wereldwijd gaan aandelenbeurzen fors omlaag en de Amsterdamse AEX-index beleeft de slechtste eerste week van het jaar ooit. 

 

Trends destilleren

Grote beleggers maken in toenemende mate gebruik van big data, waarbij grote hoeveelheden data worden geanalyseerd om er trends uit te destilleren. 'Eigenlijk proberen we menselijk gedrag te voorspellen', zegt Richard Mathieson, directeur van het Scientific Active Equity team van BlackRock.

 

De grootste vermogensbeheerder ter wereld ($4600 mrd, omgerekend zo'n €4200 mrd) houdt zich al sinds 2008 bezig met deze beleggingsmethode en heeft in San Francisco, het mekka van de tech-industrie, een team van 25 data-analisten aan het werk gezet. BlackRock maakt net als NN gebruik van taalanalyse om het sentiment te meten. Met speciale software worden nieuwssites, sociale media en andere relevante bronnen gescand op woorden die verband houden met een positief of negatief sentiment. Dat kan over een bedrijf of over een sector gaan, maar ook over een politieke gebeurtenis die de financiële markten in beweging kan zetten. Bijvoorbeeld het debat over een brexit, een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Daar wordt 23 juni een referendum over gehouden.

 

Informatiewaarde

'Op dit moment wijzen de opiniepeilingen in het Verenigd Koninkrijk op een nek-aan-nekrace tussen voor- en tegenstanders', zegt Mathieson. 'Maar uit onze analyse van berichten op Twitter blijkt dat een overweldigde meerderheid wil dat het Verenigd Koninkrijk in de EU blijft.' Mathieson heeft nog geen posities ingenomen op deze informatie. 'Daarvoor is de markt te volatiel en we baseren ons niet op één analyse.'

 

'Het is een extra bron, niet dé bron', benadrukt ook Van Nieuwenhuijzen van NN. Hoe de data over digitale media meewegen in een besluit, daar heeft het hoofd strategie geen harde cijfers over. ‘Want je weet nooit wat je had besloten in het scenario als je die kennis niet had gehad. Maar het voegt 10% tot 20% aan informatiewaarde toe. Informatie die slechts input is voor de eindbeslissing.’

 

Kennis opbouwen

NN Investment Partners gebruikt het systeem nu zo'n twee jaar. Voor het veel grotere APG (€405 mrd onder beheer) begon het experiment met big data in 2011. 'Binnen vijf tot tien jaar is beleggen met behulp van big data gemeengoed', zegt Ronald van Dijk, Managing Director bij APG. 'We moeten de kennis over deze manier van beleggen nu opbouwen.'

 

APG heeft geen speciaal team voor big data, maar de vermogensbeheerder die het grootste pensioenfonds van Nederland (ambtenarenfonds ABP) als voornaamste klant heeft, maakt wel tijd vrij bij de medewerkers voor deze trend. Die zitten dan vooral bij het team dat zich al bezighield met beleggen met computermodellen, gebaseerd op 'ouderwetse' data zoals macrocijfers en analistenrapporten. Dit onderdeel van APG belegt €60 mrd. 

 

Van Dijk stelt dat het computermodel dat hij gebruikt om beleggingsrisico's in kaart te brengen 5% nauwkeuriger is geworden door het gebruik van big data. Volgens hem staat de beleggingswereld nog maar aan het begin van de big-data-revolutie. 'Veel beleggers kijken naar macrocijfers over bijvoorbeeld de inflatie en de groei van het bruto binnenlands product (bbp) in het vorige kwartaal. Maar dat is achteruitkijken. Door de gegevens over bijvoorbeeld aankopen op internet te analyseren kun je erachter komen wat er nu gebeurt, hoe het sentiment nu is.'

 

Lees het volledige artikel op fd.nl (account vereist)

Volgende publicatie:
Meer bescherming voor minderheidsaandeelhouders

Meer bescherming voor minderheidsaandeelhouders

Gepubliceerd op: 24 februari 2016

Bij een overname van een Nederlands beursfonds, trekken minderheidsaandeelhouders steeds vaker aan het kortste eind. Zelfs als de overnemende partij niet genoeg aandelen heeft om een uitkoopprocedure te starten, worden de zittenblijvers relatief makkelijk buitenspel gezet.

 

Grens optrekken

In een gesprek met FD geven beleggers APG en Kempen Oranje Participaties en beleggerskoepel Eumedion aan dat daar nu echt een einde aan komen. Minderheidsaandeelhouders verdienen volgens hen betere bescherming. Zij willen dat de grens om een overnamebod gestand te mogen doen wordt opgetrokken. Volgens de wet ligt die bij 50% plus een aandeel. 'Maar 80% van het aandelenkapitaal zou een betere drempel zijn', zegt Rients Abma, directeur van Eumedion.

 

Stokje steken voor het 'wegpesten van aandeelhouders'

Eumedion, APG en Kempen willen  een extra bescherming. Minderheidsaandeelhouders zouden na gestanddoening van een overnamebod een eigen commissaris moeten kunnen benoemen. Die moet een vetorecht krijgen, om maatregelen te kunnen blokkeren die tegen het belang van de minderheidsaandeelhouders ingaan.

 

'Zo'n commissaris moet niet alleen voor de minderheidsaandeelhouders opkomen, maar de belangen van alle stakeholders dienen', aldus Herman Kleeven, hoofd Europese deelnemingen bij pensioenbelegger APG. Maar hij moet wel een stokje steken voor het 'wegpesten van aandeelhouders'.

 

Meer contact dan alleen over kapitaal

Momenteel mag een onderneming zelf commissarissen aanwijzen om die rol te vervullen. In naam zijn die onafhankelijk van de nieuwe grootaandeelhouder, maar de praktijk blijkt weerbarstig. Het schrikbeeld is daarbij de gang van zaken rond TenCate, waar 'onafhankelijk' commissaris Egbert ten Cate een financieel belang had bij het slagen van de overname.

Volgens Kleeven is dat typerend voor de kloof die er is tussen commissarissen en aandeelhouders. 'Wij willen daarom dat commissarissen veel meer zelf de dialoog met aandeelhouders zoeken. De vennootschap moet ons niet alleen weten te vinden als er kapitaal nodig is.'

 

Lees het gehele artikel op fd.nl (account vereist)

 

Zie ook: