De economische panelen op het wereldtoneel zijn de afgelopen maanden flink in beweging. Belangrijkste aanleiding; het beleid van de Amerikaanse president Trump. De onrust is zelfs zo groot dat er openlijk wordt getwijfeld aan de toekomst van de dollar als wereldmunt. Wij belden met Frank van Weegberg voor een duiding van deze ontwikkelingen.
Wat is het belang van het hebben van een reservemunt voor de wereldwijde economie?
“Een breed geaccepteerd betaalmiddel is in de eerste plaats heel belangrijk voor de onderlinge handel. Het maakt internationale handel een stuk eenvoudiger. Niet alleen als betaalmiddel voor transacties tussen landen, maar ook als munt waarin internationale prijzen, zoals die van grondstoffen, worden uitgedrukt. Daarin is de dollar dominant. Goud, olie, de tarieven van de vrachtschepen worden allemaal in dollars afgerekend. Dat zal over een of twee jaar niet zijn veranderd. Toch zie je wel ontwikkelingen. Landen die flink machtiger zijn geworden, zoals China, kunnen olie in Qatar, Saudi-Arabië en Rusland nu ook kopen in Renminbi. Dat is best opvallend, dat kon voorheen alleen met dollars.
Ook voor beleggers is een wereldmunt essentieel, zeker in onrustige tijden zoals nu. Dan vluchten beleggers altijd naar de zogenoemde safe haven currencies als de Japanse yen, de euro, de Zwitserse frank en de Amerikaanse dollar. Hoewel de dollar nog veruit de belangrijkste munt is voor beleggers, groeit de onzekerheid en neemt het vertrouwen af. Voor een wereldmunt is het namelijk onder meer belangrijk dat het land waar de munt als betaalmiddel wordt gebruikt een stabiel wettelijk systeem heeft. Ofwel, een onberispelijk functionerende rechtsstaat met een onafhankelijke centrale bank. Bij dat laatste zit de pijn. Trump is niet blij met de voorzitter van de Federal Reserve (Fed), de centrale bank van de Verenigde Staten. Als hij deze Jerome Powell ontslaat en er een marionet van zichzelf neerzet, dan schaadt dat het vertrouwen in de Fed en daarmee in de dollar als safe haven.
Dan zijn er nog de centrale banken, die allemaal reserves hebben in de vorm van bijvoorbeeld goud. Maar ze hebben ook reserves in veilige valuta als de dollar. Nu bestaat ongeveer 20 procent van de reserves van centrale banken uit euro’s, tegen 60 procent dollars. De rest bestaat uit kleinere valuta als de Zwitserse frank, de Japanse yen of het Britse pond. De dollar is ook hier dominant, maar de verhoudingen verschuiven wel. Je ziet dat landen in bijvoorbeeld Azië de laatste tijd minder dollars inkopen en meer goud. Daardoor is de goudprijs zo hard gestegen.”
Volop dynamiek dus, waarbij de dollar onder druk staat als een breed geaccepteerde munt. Hoe realistisch is het dat de euro een grotere rol gaat spelen op het wereldtoneel?
“De euro voldoet aan de belangrijkste voorwaarden om een reservemunt te kunnen zijn. Het al eerder genoemde stabiele rechtssysteem is aanwezig, met een onafhankelijke centrale bank in de vorm van de Europese Centrale Bank (ECB). Daarnaast is Europa een continent met een aanzienlijke markt waarop kan worden gehandeld. Bovendien is er vrij verkeer van kapitaal mogelijk. In China is dat niet mogelijk, wat een grotere rol van de Chinese renminbi in de weg staat. Kortom, de voorwaarden zijn er.