Netspar-directeur Lisa Brüggen heeft een zwak voor communicatie. En laat juist dat nu een heikel punt zijn in de huidige transitie. Brüggen heeft er dan ook een duidelijke mening over. “We moeten met z’n allen de schouders eronder zetten om de basis beter over te brengen.”
Netspar, het kennisnetwerk dat zich richt op het bij elkaar brengen van de wetenschap en de pensioensector, viert dit jaar zijn twintigjarig jubileum. "In de beginjaren lag de nadruk bij Netspar sterker op economische invalshoeken en mengden we ons vaker in het debat. Tegenwoordig werken we veel interdisciplinairder en hebben we ons ontwikkeld tot een honest broker: we leveren onderzoeksinzichten die helpen de voor- en nadelen van beleidsopties te doorgronden, terwijl de uiteindelijke keuzes bij politiek en pensioenfondsen liggen."
Hoe zie je de rol van Netspar veranderen nu het pensioenstelsel fundamenteel wordt hervormd?
“Waar we eerst inzichten uit de wetenschap aanreikten, die als input voor de stelselhervorming dienden, gaan we nu meer en meer over naar het meten van de effecten van de hervorming. Bijvoorbeeld met de Netspar Monitor Deelnemerservaringen, waarin we structureel volgen hoe deelnemers de communicatie ervaren en wat dit betekent voor hun vertrouwen, begrip en tevredenheid. Tegelijkertijd zijn er ook nog open vragen waar Netspar-kennis bij kan helpen. Denk bijvoorbeeld aan de uitdaging om de koopkracht bij te houden. Wat is daarvoor nodig? Daarnaast zijn er in de afgelopen jaren, en ook nu tijdens de transitie, een heleboel andere kennisvragen blijven liggen. Zoals over het thema communicatie, over governance, kosteninefficiëntie, duurzaam beleggen en over geopolitieke ontwikkelingen. Die zullen we de komende jaren oppakken.”
Netspar werkt met kennisagenda’s van vier jaar. Jullie zitten nu in het derde jaar, wat kun je vertellen over de kennisagenda voor de komende vier jaar?
“Die gaat in 2027 in, en we raadplegen hiervoor de stakeholders in de sector. Overigens, wij vertegenwoordigen zelf geen belangen, wij proberen midden in het krachtenveld te staan. De komende jaren wordt de Nederlandse pensioensector geconfronteerd met ingrijpende veranderingen: van demografische en arbeidsmarktontwikkelingen tot technologische vernieuwing en maatschappelijke vraagstukken. Vanuit mijn achtergrond zie ik natuurlijk ook nog veel open vragen rondom communicatie. Pensioendeelnemers verschillen in de manier waarop zij pensioeninformatie tot zich nemen. In de praktijk wordt maatwerk nog nauwelijks toegepast, maar het zou pensioenuitvoerders kunnen helpen effectiever te communiceren en beter aan te sluiten bij de behoeftes van hun deelnemers."
Waarom communicatie? Horen jullie veel misvattingen?
“Allereerst, de pensioencommunicatie kan echt worden verbeterd. Er staan nog te veel dingen in de wetten die juridisch of technisch zijn ingestoken, en niet vanuit de pensioendeelnemers zijn ontwikkeld. Dit maakt dat de communicatie niet altijd begrijpelijk is en mensen niet helpt bij hun pensioenplanning. Ik zou graag willen dat het perspectief van de deelnemer leidend wordt, van wet- en regelgeving tot uitvoering. Er bestaan bovendien hardnekkige mythes over pensioen, en goede communicatie is nodig om die te ontkrachten.”
Kun je een voorbeeld geven?
“Er wordt vaak gezegd; als ik met pensioen ga, zal daar geen geld meer voor zijn. Daar spreekt een diepe zorg uit. Daarom vind ik deze mythe ook zo fundamenteel, mensen maken zich zorgen. Maar in ons kapitaalgedekte stelsel kan het niet zo zijn dat er echt niets meer is. Het kan een tijd minder zijn, vanwege tegenvallende beleggingsresultaten, maar er blijft altijd vermogen over. Dat betekent dat veel mensen niet goed begrijpen hoe het in Nederland is geregeld. Met communicatie kun je dat beeld tot op zekere hoogte veranderen. Onderzoek kan daarbij helpen te duiden waar dit misverstand vandaan komt en welke vormen van communicatie effectief zijn. Tegelijkertijd ligt er ook een rol bij de fondsen zelf, en sectorbreed gezamenlijk optrekken en investeren in opleidingen, scholing en publiekscampagnes.”
Waarom vind je goed onderzoek belangrijk?
“Goed onderzoek is onmisbaar voor de toekomst van ons pensioenstelsel. De meeste mensen in Nederland willen een lang en financieel gezond leven leiden, en in de basis hebben we daar een sterk stelsel voor. Tegelijkertijd kent dit stelsel ook kwetsbaarheden: het ontwikkelt zich in een omgeving die verandert door demografische trends, economische omstandigheden en maatschappelijke verwachtingen. Daar moet kennis over zijn, zodat we tijdig kunnen signaleren wat er speelt en met de sector oplossingen kunnen verkennen. Dat is precies de kracht van een kennisinstituut als Netspar: wetenschap en praktijk bij elkaar brengen, feiten en inzichten delen, en daarmee bijdragen aan betere keuzes. Voor mij betekent goed onderzoek niet alleen methodologisch zuiver werken, maar ook de juiste, relevante vragen stellen. Persoonlijk wil ik geen wetenschapper in een ivoren toren zijn, maar impact hebben. De eerste keer dat ik over mijn onderzoek sprak en een deelnemer daardoor werd getriggerd om naar zijn eigen situatie te kijken, dacht ik: dit doet ertoe. Dat gevoel van relevantie en betekenis in de praktijk drijft mij.”
