“Dit is een schot voor open doel”

De Europese Commissie heeft eind maart een routekaart met maatregelen voor de verdere ontwikkeling van de Europese financierings- en investeringsmarkt gepresenteerd. Hiermee is de komst van de Savings and Investment Union (SIU) een stap dichterbij. Goed nieuws, vindt hoofdeconoom Thijs Knaap van APG. Al geeft hij in het gesprek dat we met hem hierover hebben voor de rubriek Even bellen met... ook aan dat er nog wel wat hobbels te nemen zijn.

De EU wil haar concurrentiepositie ten opzichte van onder meer de Verenigde Staten verbeteren. De hervorming van de Europese financierings- en investeringsmarkt vormt daarin een belangrijk speerpunt. Dit maakt het namelijk mogelijk dat Europese spaartegoeden en private investeringen makkelijker hun weg vinden naar Europese bedrijven. “Hoe werkt dat nu? In een open economie wordt gespaard en geïnvesteerd en die twee hoeven niet in evenwicht te zijn. We kunnen in theorie dus ons spaargeld ook naar het buitenland brengen en vice versa buitenlands geld naar Europa halen. Maar de praktijk leert ons dat we als Europa een overschot op de lopende rekening hebben, en dat vooral naar de Verenigde Staten brengen. En we zijn niet de enige, er gaat daar vanuit de hele wereld maar liefst 1.100 miljard dollar per jaar naartoe.”

Waarom doen we dit?
“De belangrijkste reden laat zich raden; je kunt er enorm veel geld mee verdienen. De rendementen in de Verenigde Staten zijn zeker de afgelopen jaren buitengewoon veel hoger geweest dan elders in de wereld. Dat heeft ermee te maken dat Amerika actief is in sectoren die enorm hard groeien, zoals de techsector. Daarnaast is het ook het land waar de meeste innovatie plaatsvindt, vanwege onder meer het venture capital systeem. Miljardairs verschaffen makkelijk leningen aan innovatieve start-ups. Dat gaat niet altijd goed, maar er hoeft maar één Amazon tussen te zitten, zo is de gedachte. Het zijn overigens niet alleen de Amerikanen die de start-ups lanceren, dat zijn ook Europeanen die in de VS werken. De grote, homogene markt trekt hen. Je hebt meteen toegang tot 340 miljoen consumenten. Bovendien is Amerika goed ontwikkeld en er zijn er goede instituties. Toch zijn zij hierin niet uniek. Het feit dat we daar massaal investeren is dan ook niet per definitie te danken aan de Amerikanen zelf, maar meer aan de omstandigheden daar. Dat is iets waar we als Europa aan moeten werken.”

Hoe?
“Daar komt de SIU om de hoek kijken. Wij hebben allerlei ambities: we willen klimaatverandering stoppen, we willen over op een groene economie, we willen ons eigen sociale systeem in de lucht houden waarbij er welvaart is voor iedereen en we willen zelf controle houden over ons gebied. Immers, we willen niet dat de Russen hier binnenvallen. Maar dit vereist aanzienlijke investeringen. Volgens Mario Draghi - voormalig president van de Europese Centrale Bank -  gaat het om een extra behoefte van 750 tot 800 miljard euro per jaar tegen 2030. Een bedrag dat verder toeneemt door stijgende defensie-uitgaven. Door geïntegreerde kapitaalmarkten te ontwikkelen kan de SIU spaargeld, dat we nu exporteren naar Amerika, en investeringsbehoeften met elkaar verbinden. Bovendien geldt dat, als dit plan netjes wordt uitgevoerd, beleggers van buiten de EU ook denken; dit is een interessante markt. We hoeven die 800 miljard euro dus niet alleen zelf op te hoesten.”

En, is het een goed plan?
“Ja. We moeten bijvoorbeeld vanwege de vergrijzing echt productiever worden in Europa om economische groei te realiseren. Dat gaat nu namelijk niet heel hard. Dit is de manier om dit te doen. Verder geldt dat die kans zich nu aandient, met alle dynamiek in Amerika. De rechtsstaat staat onder druk, wetenschappers mogen geen onderzoek doen naar zaken die de regering niet aanstaan en allerlei staten leggen restricties op waardoor de grote homogene markt afbrokkelt. Omgekeerd geldt dat we in Europa nog best wel wat hebben te winnen. Neem die homogene markt. We kunnen wetten en regels harmoniseren en je zou een systeem voor start-ups kunnen lanceren. Nu is het momentum, dit is een schot voor open doel.”

Wat vinden beleggers hiervan?
“Alles wat zorgt voor hogere rendementen, vinden zij goed. Wat wel het gevaar is, is dat er bij dit soort projecten vaak een eerlijkheidsprincipe geldt. Dus; alle landen moeten naar rato iets krijgen. Maar dat is voor beleggingen altijd een heel slecht recept. Je moet gewoon goede bedrijven financieren, ook al zitten ze allemaal in Luxemburg. De praktijk moet uitwijzen hoe dit precies vorm krijgt.”

Heeft de Nederlander, met een goedgevulde spaarpot, voordeel van de komst van één Europese financierings- en investeringsmarkt?
“De Nederlander heeft een gespleten persoonlijkheid. De Nederlandse kapitaalbezitter wil het hoogste rendement op zijn geld. Die zal het met dit plan dus volmondig eens zijn. Maar goed, aan de andere kant geldt dat de Nederlander niet houdt van risico nemen. Laat dit nu juist een risicovol project zijn. We investeren in een regio die het historisch gezien lang niet altijd goed heeft gedaan. Nederlanders houden, met de eurocrisis nog vers in het geheugen, ook niet van risicodeling met andere landen in Europa. Maar toch verdient dat wel een andere blik; ook wij hebben belang bij groei in Frankrijk, Duitsland, Italië en Spanje. Wij zijn een handelsland, en wij verdienen geld op het moment dat die landen het goed doen. Daar moeten de mensen dus van worden overtuigd. Net zo goed als ze moeten worden overtuigd van het belang van de hervorming van de wetten en regels. Daarmee geven landen een deel van de eigen autonomie weg, en het weggeven van autonomie is politiek gezien niet populair op dit moment. Dat geldt niet alleen voor Nederland, ook voor andere Europese landen. Ik zou daarom zeggen; begin met de leuke dingen. Regel via de SIU bijvoorbeeld een beter investeringsklimaat. Dat stimuleert innovatie en zorgt meteen voor economische groei. Zo zet je een vliegwiel in beweging.”