“We zijn een betrokken aandeelhouder, maar geen activist”

Duurzaam, verantwoord beleggen wint aan populariteit. Ook bij APG. Het kan Claudia Kruse, eindverantwoordelijk voor het duurzame beleggingsbeleid van APG, niet snel genoeg gaan. Maar de ervaring leert dat je met geduld en dialoog het verst komt als het om verduurzaming gaat. Ook nu, in coronatijd.

Ze zal er zelf niet snel mee te koop lopen, maar stiekem is het natuurlijk wel iets om trots op te zijn. Het Duitse Manager Magazin plaatste haar in het laatste nummer van 2020 prominent tussen ’s werelds 100 invloedrijkste vrouwelijke topeconomen. Vrouwen op doorslaggevende posities die, aldus de auteurs, streven naar ‘einen anderen Kapitalismus’.

Verwonderlijk is dat niet. Collega’s roemen haar scherpte, haar tomeloze energie en oprechte hart voor duurzaamheid. Dat hart zat tijdens haar studententijd, begin jaren negentig, al op de goede plek. “We maakten ons als studenten destijds grote zorgen naar aanleiding van het klimaatrapport Our Common Future, opgesteld onder leiding van de Noorse premier Brundtland. Zij riep de wereld op om te verduurzamen; dat zette me aan het denken. En dat is eigenlijk nooit opgehouden.”

In haar rol als Managing Director Global Responsible Investment & Governance, zoals haar functie voluit luidt, kan ze inmiddels terugkijken op enkele opmerkelijke wapenfeiten. De VN-organisatie Principles for Responsible Investment noemt APG een van de leiders in verantwoord beleggen. De Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) wees ABP (het grootste fonds waarvoor APG werkt) voor het derde jaar op rij aan als het duurzaamste Nederlandse pensioenfonds en bpfBOUW als tweede. Daarnaast speelt Kruse een belangrijke rol bij de totstandkoming van het SDI Asset Owner Platform, een initiatief van APG en PGGM dat beleggers helpt bij het beoordelen van bedrijven op hun bijdrage aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen.
Simpele vraag, moeilijk antwoord: hoe krijgt Claudia Kruse dat allemaal voor elkaar? Waar liggen de uitdagingen? En wat moet nog beter?

Om met het nu te beginnen: hoe zit het met de duurzame ambities van bedrijven, nu ze door de coronacrisis alle zeilen moeten bijzetten? Wordt dat minder?

“Nee. Het lijkt erop dat de coronacrisis het bewustzijn over klimaat, het welzijn van mensen, het belang van een goede gezondheid, alleen maar aanwakkert. Tegelijk is het inderdaad wel zo dat sommige bedrijven en landen het nu zwaar hebben. Dat kan ertoe bijdragen dat de ‘Sustainable Development Goals’ van de Verenigde Naties bij hen uit beeld raken. Bij deze ‘Sustainable Development Goals’ of Duurzame Ontwikkelingsdoelen moet je denken aan goed onderwijs voor iedereen, schoon water, de klimaatactie en toegankelijke gezondheidszorg.”

APG belegt namens de fondsen zo’n 560 miljard. Is rendement in deze wereld uiteindelijk niet toch belangrijker dan het behalen van duurzame doelen?  

“Natuurlijk vinden we rendement belangrijk. We willen dat de deelnemers van onze fondsen verzekerd blijven van een goed pensioen. Maar naast rendement zijn de factoren risico, kosten en verantwoord beleggen net zo goed belangrijk. Die vier factoren zien we altijd in onderlinge samenhang. Maar iedere belegging moet op zich verantwoord zijn. Zowel wijzelf als de pensioenfondsen waarvoor wij beleggen, zijn ervan overtuigd dat verantwoord beleggen niet ten koste hoeft te gaan van het rendement. Oftewel, we verwachten door verantwoord te beleggen minstens hetzelfde rendement te behalen als wanneer we níet verantwoord zouden beleggen. Dus waarom zou je het dan nalaten? Gemiddeld heeft dit verantwoorde beleggen ons de afgelopen jaren een rendement opgeleverd van 7% per jaar.”

Waar ben je nog niet tevreden over?

“Ik vind dat wij de buitenwereld nog meer inzicht kunnen geven in wat wij zoal doen aan verduurzaming, wat we daarmee bereiken – en wat (nog) niet. En waarom wij als toonaangevend worden gezien.”

APG nam het initiatief voor de oprichting van het SDI Asset Owner Platform. Waarom?

“We hebben dit platform afgelopen zomer gelanceerd, samen met PGGM, AustralianSuper en British Colombia Investment Management Corporation. Samen hebben we meer dan 1 biljoen (duizend miljard - red.) dollar aan vermogen onder beheer. Met behulp van kunstmatige intelligentie kunnen beleggers nagaan of en hoeveel bedrijven met hun producten en diensten bijdragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. Beleggers willen daarin heel graag inzicht, maar dat was vaak lastig door een gebrek aan betrouwbare data. Ons platform biedt hen een gemeenschappelijke definitie, taxonomie en databron voor hun beleggingen. We doen dit uiteindelijk voor de deelnemers van onze klanten, die we een betaalbaar pensioen willen bieden in een duurzame wereld.”

Er is veel te doen over beleggen in fossiele brandstoffen. Ook bij bedrijven zelf is er onvrede. Shell zag bijvoorbeeld managers vertrekken omdat het bedrijf volgens hen te traag overschakelt op hernieuwbare energie. Toch blijft APG aan boord. Waarom?

“Deskundigen zijn het erover eens dat hernieuwbare energie voorlopig slechts beperkt aan de toenemende vraag naar energie kan voldoen. Olie en gas blijven nog nodig. Ik vind dat wij wel degelijk verantwoord kunnen beleggen in producenten van fossiele brandstoffen, maar dan moeten ze wel de omslag maken naar duurzame energie. En hun CO₂-uitstoot drastisch verminderen. Daarom steken we er veel tijd en energie in – ook samen met andere beleggers  –  ­om bedrijven ertoe te bewegen zich vast te leggen op ambitieuze klimaatdoelstellingen. Vergis je niet, wij zijn al jaren zeer intensief met Shell en andere grote olieconcerns in gesprek. We zijn het echt niet altijd met elkaar eens, maar voeren wel een open dialoog.”

Maar heeft die dialoog concreet effect?

“Shell kondigde in april vorig jaar aan dat zijn productketens uiterlijk in 2050 klimaatneutraal moeten zijn. Dat betekent dat het energieconcern dan per saldo geen broeikasgassen meer uitstoot. En dan gaat het niet alleen om de directe uitstoot van Shell zelf, maar ook om de uitstoot van leveranciers en klanten. Met deze plannen bouwt Shell voort op de afspraken die het concern in 2018 maakte met het samenwerkingsverband Climate Action 100+, een samenwerking van grote beleggers, waaronder APG. BP en Total bewegen zich in dezelfde richting, dat vind ik heel positief.”

Criticasters stellen dat olieconcerns als Shell nu al een paar raffinaderijen kunnen sluiten, dan heb je direct minder uitstoot.  

“Het is ingewikkelder dan dit! Wij zijn vooral een verantwoorde lange-termijnbelegger, en wij willen juist dat Shell en dergelijke bedrijven een weloverwogen transitie doorvoeren.”

En andere sectoren? Neem banken, jullie zouden je bijvoorbeeld kunnen terugtrekken uit banken die niet-duurzame projecten financieren, zoals oliepijpleidingen…

“We hebben onlangs nog een mooi resultaat geboekt in de financiële sector. In september kondigde KB Financial Group, de grootste financiële dienstverlener van Zuid-Korea, aan te stoppen met de financiering van nieuwe kolencentrales. Lokale concurrenten hebben dat voorbeeld inmiddels gevolgd. Belangrijk, want Zuid-Korea is een land dat relatief veel CO₂ uitstoot. Dat wij bij dit bedrijf hebben aangedrongen op een duidelijke en consistente aanpak van verduurzaming heeft daar zeker aan bijgedragen. ABP, onze grootste pensioenklant, stopt uiterlijk in 2025 met beleggingen in bedrijven die een groot deel van hun omzet halen uit kolenmijnen en teerzanden, aardlagen waar producenten olie uit halen.  

Een ander voorbeeld is Nestlé. Dat wil uiterlijk in 2050 klimaatneutraal werken. Ook belangrijk, want de voedingssector en het bijbehorende landgebruik is goed voor een kwart van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Wij hebben vanuit Climate Action 100+ het initiatief genomen voor de gesprekken met Nestlé.”

Naast milieuoverwegingen wegen jullie ook sociale criteria mee. Wat heeft APG daarin bereikt?

“Neem het voorbeeld van kinderarbeid in de cacaoteelt. Dat is een groot probleem. Een aantal grote afnemers van cacao ­zoals Barry Callebaut, Lindt & Sprüngli, Mondelez en Nestlé, hebben controles opgezet om kinderarbeid bij leveranciers op te sporen of hebben toegezegd alleen nog gecertificeerde cacao te kopen. Vaak werken wij wereldwijd nauw samen met gelijkgestemde beleggers. Dan hebben we meer slagkracht en kunnen we voor onze opdrachtgevers de effecten van verantwoord beleggen optimaliseren.”

Als bedrijven niet snel genoeg verduurzamen, verkoopt APG dan de aandelen? Of gaan jullie met ze in dialoog?

“Het laatste. Bij verkoop van dergelijke beleggingen geef je weliswaar eenmalig een signaal af, maar daarna ben je wel je invloed kwijt. Zonder dat er in de echte wereld iets is veranderd. Dus gaan we de dialoog aan. We informeren bijvoorbeeld wel hoe het bedrijf zich aan de klimaatveranderingen denkt te gaan aanpassen. Die gesprekken verlopen meestal in een sfeer van openheid, waarbij we het niet altijd met elkaar eens hoeven te zijn of te worden.”

Doen jullie dan ook suggesties?

“Nee, dat is aan hen. Zij moeten uitvogelen hoe ze de verduurzaming moeten vormgeven, wij gaan nooit op hun stoel zitten. We zijn een betrokken, actieve aandeelhouder, maar geen activist.”

Verantwoord beleggen betekent ook dat APG let op de beloningen van topbestuurders.

“Ja, dan gaat het ons niet in eerste instantie om de hoogte van de beloningen, maar om de criteria op grond waarvan die topbestuurders worden betaald. Wij willen dat bedrijven duidelijk communiceren, bijvoorbeeld in hun jaarverslag, hoe ze omgaan met de beloning van bestuurders. Welke prestaties moeten de bestuurders c.q. en het bedrijf behalen voordat ze een, al dan niet variabele, beloning krijgen uitgekeerd? Ook op dit onderwerp trekken we samen op met andere vermogensbeheerders en pensioenfondsen.”  

Wat leverde die samenwerking concreet op?

“We hebben afgelopen jaar onder andere vier keer een beloningsvoorstel van een Nederlands bedrijf weggestemd. Al zien we natuurlijk liever dat we er in overleg met het bedrijf uitkomen. We gebruiken wereldwijd onze adviserende stem waar het gaat om beloningen van topbestuurders. Het minst vaak stemmen we in met beloningen voor topbestuurders van Amerikaanse bedrijven, deels omdat ze daar vaak buitensporig hoge ontslagvergoedingen kunnen uitkeren.”   

Gaat het je eigenlijk allemaal wel snel genoeg?  

“Nee, zeker niet. Het kan sneller, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Als pensioenbelegger hebben wij een langetermijnhorizon. Wat betreft het tempo van verduurzaming: je moet je realiseren dat dit soort grote veranderingen vaak stapje voor stapje gaan. Gelukkig voelen steeds meer landen en bedrijven de urgentie om te verduurzamen. Ik ben dan ook optimistisch. Dat zit ook wel in mijn natuur, voor mij is het glas altijd halfvol.”