Nog lang en gelukkig leven, dat willen we allemaal wel. En het mooie is: dat kan. Hoe je gelukkig wordt en blijft, weet Josanne Huijg, wetenschapper en expert op het gebied van gelukkig ouder worden. Ze deelt 5 tips voor een gelukkige oude dag.
Vraag mensen wat geluk voor hen betekent en geen antwoord zal hetzelfde zijn. “Geluk betekent voor iedereen iets anders,” zegt psychologe Josanne Huijg van kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing. Zij doet onderzoek naar gelukkig en betekenisvol ouder worden. “Het klinkt misschien als een open deur, maar om te kunnen bepalen hoe je ook op latere leeftijd gelukkig kunt zijn, moet je eerst vaststellen wat jij onder geluk verstaat.”
De wetenschap onderscheidt drie benaderingen van geluk: de hedonistische, de eudaimonische en de beoordeling van het eigen leven in het algemeen. “Hedonistisch welbevinden staat voor het ervaren van positieve emoties en genot,” zegt Huijg, “bijvoorbeeld door te genieten van kunst, muziek, lekker eten en het gezelschap van dierbaren.” Eudaimonisch welbevinden heeft te maken met zingeving, zelfactualisatie en het gevoel van betekenis te zijn voor de wereld.
- Bepaal je geluksfactoren
Om te weten wat je moet doen om gelukkig te zijn en te blijven, moet je je realiseren waar voor jou het zwaartepunt ligt. Huijg: “Geniet je vooral van gezelschap? Word je blij van kunst, films of wandelen in de natuur? Of ervaar je geluk als je van betekenis kunt zijn voor anderen? Sommige mensen vinden familie om zich heen hebben de allerbelangrijkste factor voor geluk. Anderen worden juist gelukkig van actief bezig zijn en veel bewegen. Stel jezelf dus de vraag: wat is voor mij belangrijk? Hoe tevreden ben ik op dat vlak? En wat kan ik doen of veranderen om mijn tevredenheid te verbeteren?“ - Investeer in relaties
De definitie van geluk mag dan per persoon verschillen; er zijn wel degelijk een aantal factoren die voor vrijwel iedereen bijdragen aan een gevoel van welbevinden. Liefdevolle relaties bijvoorbeeld. Die zijn een belangrijke voorwaarde voor een gelukkige oude dag, zo blijkt uit onderzoek. Huijg: “Dat betekent niet dat iedereen dezelfde behoeftes heeft op het gebied van vriendschap en relaties. De één vindt het prima om een dierbare vriend af en toe te zien, terwijl de ander het liefst dagelijks met iemand optrekt. Maar over het algemeen is de kwaliteit van sociale relaties één van de belangrijkste determinanten voor geluk.”
“Liefdevolle relaties zijn een belangrijke voorwaarde voor een gelukkige oude dag”
Het advies is dan ook om in vriendschappen en dierbare banden te blijven investeren, zelfs tijdens periodes dat je er misschien minder tijd voor hebt. Huijg: ‘Veel mensen tussen de 30 en 50 zijn druk met hun gezin of carrière en worden selectiever in de relaties waar ze energie in willen steken. Dat is ook prima. Maar met het oog op de lange termijn is het goed om je af en toe af te vragen: welke relaties maken mij gelukkig en wil ik graag behouden? En om daar dan ook bewust tijd voor te maken.’ - Kom in beweging
Een wandeling maken in de buitenlucht. Een stukje fietsen met je hoofd in de wind. Of een stevig stukje hardlopen. “Veel mensen worden blij van bewegen,” zegt Huijg, “bij sporten komt het stofje dopamine vrij, wat een lekker gevoel geeft. Maar dat bewegen gelukkig maakt, geldt zeker niet voor iedereen. Zo’n dertig procent van de mensen wordt er juist ongelukkig van.” Niettemin draagt regelmatig bewegen wel bij aan een gelukkige oude dag. “Actief blijven houdt ons gezond. En mensen die hun gezondheid als positief ervaren, zijn over het algemeen gelukkiger.” Toch maar die dagelijkse wandeling of dat yogaklasje overwegen. - Doe iets (voor een ander)
Iets doen voor een ander: het is niet alleen nobel, het maakt ook gelukkig, bewijst onderzoek. “Het is voor het welbevinden heel belangrijk om het gevoel te hebben dat je van betekenis bent, voor anderen en voor de samenleving,” zegt Huijg. “Het is daarom essentieel om je mentaal goed voor te bereiden op de periode na je pensioen. Want die tijd kan vrijheid en rust geven, maar soms ook een gevoel van leegte en vervreemding opwekken. Hoe zorg je dat je toch een gevoel van zingeving blijft ervaren? In een aangepaste vorm blijven werken, kan daaraan bijdragen. Maar ook het doen van vrijwilligerswerk. Oppassen op de kleinkinderen. Of zorgen voor een naaste die hulp nodig heeft. Ouderen die regelmatig iets voor anderen doen, ervaren meer zingeving in hun leven.”
Uit een recent Duits onderzoek blijkt dat grootouders die op hun kleinkinderen passen zelfs langer leven. Maar, nuanceert Huijg, je hoeft heus niet de hele dag als weldoener aan de slag. “Af en toe iets kleins voor iemand doen, zorgt al voor meer geluksmomenten.” - Oefen je in tevredenheid
Wie tevreden is, heeft altijd genoeg, luidt het cliché. Maar clichés zijn nu eenmaal vaak waar. Oefenen in tevredenheid is dan ook één van de belangrijkste dingen die je kunt doen om gelukkig te worden en te blijven, aldus Huijg. “Geluk hangt niet zozeer af van de omstandigheden, maar vooral van de manier waarop iemand die omstandigheden ervaart. Ouderen die fysiek veel beperkingen hebben, kunnen desondanks heel gelukkig zijn. En zo zijn er ook ouderen die heel weinig beperkingen hebben, maar daar wel erg onder lijden. Over het algemeen kun je zeggen: gelukkige ouderen kennen hun beperkingen en richten zich op hun kansen en mogelijkheden.”
Ligt het tellen van je zegeningen niet in je aard? Dan is er toch nog hoop. Want tevredenheid kun je oefenen. “Schrijf iedere dag een paar kleine dingen op waar je blij van werd. Als het gaat om geluk, richten we ons vaak op externe factoren,” zegt Huijg. “Maar uit onderzoek blijkt: tevreden zijn met wat je hebt, daar word je pas ècht gelukkig van.”