Is de alarmistische toon over de handelsoorlog overdreven?

De wereldeconomie verliest slechts 0,5 procent aan economische groei ten opzichte van de ramingen van januari, blijkt uit de laatste World Economic Outlook van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Dit ondanks een ongekende handelsoorlog. Han de Jong, BNR-huiseconoom, vraagt zich daarom af of de IMF-cijfers wel kloppen. We bellen erover met Thijs Knaap, hoofdeconoom bij APG. 

Volgens De Jong bestaan er verschillende verklaringen voor de opvallende cijfers: of de ramingen van het IMF kloppen en de ophef over de handelsoorlog is overdreven, of de modellen kloppen niet, of het IMF komt vanuit diplomatiek oogpunt liever niet met al te negatieve voorspellingen. Heeft hij een punt?
“De World Economic Outlook van het IMF vormt een soort spoorboekje over waar het op economisch vlak naartoe gaat met de wereld. Die verwachtingen, die elk voor- en najaar worden gepubliceerd, worden altijd wat bijgesteld ten opzichte van de vorige ramingen. De media springen daar vervolgens op in door te melden dat de verwachte economische groei hoger of lager is dan eerder voorspeld. Wat dat betreft maakt Han de Jong hier wel een terecht punt. Hij stelt dat de kranten vol staan over de handelsoorlog, terwijl de voorjaarsramingen maar een kleine bijstelling laten zien ten opzichte van de laatste update vóór Trumps termijn. Dat betekent echter niet dat de ramingen fout zijn of dat het IMF de werkelijke cijfers niet durft te geven.”

Wat is er dan wel aan de hand?
“Mijn stelling is dat het IMF er wel een verklaring voor heeft, maar dat niemand die hoort. Modellen zoals die van het IMF zijn uiterst geschikt om te laten zien hoe een economische schok kan worden verwerkt en er weer kan worden teruggekeerd naar het eerdere groeipad. Vergelijk het met een crashtest van een auto: het IMF kan heel goed uitleggen wat er tijdens en na de botsing gebeurt, maar niet de botsing zelf voorspellen. Een economie is nu eenmaal een soort kolkende massa van miljoenen mensen en bedrijven die allerlei beslissingen nemen waarvan de effecten nooit volledig zijn te overzien.” 

Maar het IMF heeft dus wel een verklaring?
“Naast de afdeling die binnen het IMF over de World Economic Outlook gaat, bestaat een team dat op dezelfde dag het Global Financial Stability Report uitbrengt. De persconferentie daarover wordt echter een stuk minder bezocht. Maar wat schrijven zij in hun lenterapport? Dat de risico’s die samenhangen met financiële stabiliteit significant zijn gestegen. Financiële instellingen zoals banken kunnen daardoor onder spanning komen te staan, en in het ergste geval dreigen staatsobligaties in de uitverkoop te komen. Als dat gebeurt, zou zelfs Trump zijn beleid omgooien. Dus aan de ene kant hebben we bij het IMF voorspellers die de effecten van de handelsoorlog als niet zo groot inschatten, en aan de andere de risico-afdeling die waarschuwt dat we de gevarenzone naderen.”

Waarom lijkt niemand die waarschuwing te horen?
“Het probleem van een risico-afdeling is dat die altijd de nadruk zal leggen op de aanwezige risico’s. Maar als je te vaak waarschuwt, word je op het moment dat het echt mis dreigt te gaan niet meer gehoord. Terwijl er in het Global Financial Stability Report wel degelijk serieuze waarschuwingen en aanbevelingen staan. Bijvoorbeeld over het belang van samenwerking tussen overheden, toezichthouders en centrale banken, zodat de wereldhandel door kan gaan. Denk aan de financiële crisis van 2008, toen een aantal banken werd gered door overheden om te voorkomen dat het financiële stelsel zou instorten. Ook nu drukt het IMF overheden en toezichthouders op het hart klaar te staan om in te kunnen grijpen wanneer dat nodig is. Nu Trump alles overhoop haalt, maak ik me wel enigszins zorgen over de vraag of men nog steeds bereid is tot samenwerking. Zo twijfelt het Witte Huis bijvoorbeeld of de Amerikaanse Fed, het stelsel van centrale banken in de VS, wel dollars uit moet lenen aan Europese banken. Een gevaarlijk idee: dan haalt de Amerikaanse regering de brandblussers weg terwijl de vlammen al zichtbaar zijn aan de horizon. Han de Jong heeft dan ook in zoverre gelijk dat het IMF misschien iets te beleefd is om hier moord en brand over te schreeuwen, maar ze hebben de risico’s wel degelijk geconstateerd. Het goede nieuws is dat áls de economie straks ontspoort, we dankzij het spoorboekje van het IMF kunnen zien wat er moet gebeuren om die weer op de rails te helpen. Nu bevinden we ons nog in de stilte voor de storm, en is het moeilijk koersen op de voorspellingen in de World Economic Outlook.”