En geldt het voor alle fondsen?
“Ja, dat geldt voor bijna alle pensioenfondsen. Het vertrouwen in pensioenfondsen is overigens hoger dan in banken of verzekeraars. En het eigen pensioenfonds “scoort” vaak ook beter dan het pensioenstelsel in het algemeen. Je eigen fonds ken je beter. We hebben mensen gevraagd of ze van pensioenfonds zouden wisselen als ze die keuze hadden. Dat is een indirecte manier van vragen naar vertrouwen. Dat zou 20% overwegen, 80% dus niet.”
Wat heeft veel invloed (gehad) op het vertrouwen?
“Alles wat als een contractbreuk voelt. Na de kredietcrisis, vanaf 2008, vielen zekerheden weg. Fondsen konden niet meer indexeren. Sommige fondsen moesten zelfs de pensioenen verlagen. Toen ook nog de overheid de AOW-leeftijd versneld verhoogde, was de maat vol. Met name voor de mensen die toen bijna 65 waren.”
“Daarna veerde het vertrouwen weer een beetje terug. Nu praten we over een nieuw pensioenstelsel en gaan er opnieuw dingen veranderen. Hoe dat uitpakt voor het vertrouwen moeten we gaan zien. Maar weet wel: mensen hebben een hekel aan onzekerheid als het om geld gaat.”
Het is sowieso een onzekere tijd…
“Ja. Mensen zitten thuis, er is een pandemie, de prijzen stijgen. Economen zeggen dat het tijdelijk is, maar ondertussen zitten de mensen in de rats. En dan heb je het ongenoegen over die enorme pensioenpot, terwijl er geen indexatie mogelijk is. De regels van de toezichthouder zijn streng, maar ze zijn er niet voor niks. Pensioenfondsen moeten niet alleen de pensioenen van de ouderen van vandaag, maar ook die van morgen betalen.”
“En vlak ook het “uitstralingseffect” niet uit van het teruglopende vertrouwen in de overheid en de politiek. Affaires rondom de toeslagen dragen hier aan bij. En uit ons onderzoek blijkt dat groepen die alle vertrouwen in de overheid hebben verloren ook zeer weinig vertrouwen in pensioenfondsen hebben.”
Toch zegt Mercer: Nederland heeft een van s' werelds beste pensioenstelsels.
“Mercer kijkt naar hoe goed pensioenstelsels in de wereld de armoede onder ouderen voorkomen, en naar de integriteit en de toekomstbestendigheid. Voor deelnemers doet uiteraard alleen de Nederlandse situatie ertoe. Ze hebben er niets aan dat het in IJsland een fractie beter is geregeld. Voor hen is een pensioenfonds niet meer of minder dan een systeem om te sparen voor later. Zij zien niet waar het fonds óók voor zorgt en welke risico's het fonds voor hen collectief afdekt.”
Kunt u daar een voorbeeld van noemen?
“Denk aan het ‘risico’ dat je langer leeft dan je zelf had gedacht. Stel, je regelt je eigen pensioenpot en je leeft 7 jaar langer dan jezelf had verwacht. Van het bedrag dat je daarvoor nodig hebt, kun je bijna een huis kopen. In een fonds deel je dat risico met andere deelnemers.”
“Als werknemer betaalt je werkgever vaak het grootste deel van de premie. Mensen zien dat vaak niet, want het staat niet op hun loonstrook. Daarom vinden zzp”ers een pensioen erg duur. Je bent dan immers werkgever en werknemer en betaal je de volle mep.”
Zijn we verwend in Nederland?
“Dat vind ik een moeilijke vraag. Ik zou zeggen: tel je zegeningen. Het pensioenstelsel is complex en misschien niet perfect. De mix van een AOW en aanvullend pensioen vind ik echter nog altijd waardevol. En ga er maar aanstaan: pensioenfondsen proberen zekerheid te bieden in een onzekere wereld. Dat is praktisch een onmogelijke opdracht. Dat we nadenken over hervorming van het pensioenstelsel getuigt van moed, omdat je de realiteit van een vergrijzende samenleving onder ogen moet zien.”
